Câu đố tiếng Việt: Vì sao nói 'một nắng hai sương'?
Đố bạn, câu thành ngữ này có nguồn gốc thế nào?
Khi nhắc đến thành ngữ "một nắng hai sương", chắc hẳn nhiều người thắc mắc vì sao nắng chỉ có một mà sương lại có đến hai? "Một nắng" ở đây là nắng gì và "hai sương" gồm những sương nào?
Theo Việt Nam Tự Điển có giảng về một câu thành ngữ tương tự, chỉ thay đổi trật tự các từ.
Câu thành ngữ có nội dung như sau: "Hai sương một nắng: Từ sáng sớm tới buổi tối (buổi sương sáng sớm và buổi sương chiều tối, giữa là trưa nắng). Nghĩa bóng: Cực khổ, vất vả suốt ngày".
Theo tư liệu trên, chúng ta thấy thành ngữ này vốn dùng để chỉ thời gian từ sáng sớm tới tối muộn rồi mới mở rộng ra nghĩa là lao động cơ cực triền miên. Tuy nhiên, một số ý kiến lại cho rằng, cách lập luận này khá khiên cưỡng.
Vì theo thứ tự trong câu, ta thấy thời gian nhắc đến sẽ diễn ra theo trình tự "một nắng hai sương" hoặc ngược lại, chứ khó có thể mường tượng được sự chuyển biến "sương – nắng – sương" để cắt nghĩa thành "từ sáng đến tối" được.
Tìm trong kho tàng thành ngữ, tục ngữ Việt Nam, ta thấy có nhiều câu tuân theo cấu trúc "một A một B", trong đó A, B thường là hai trạng thái của cùng một sự việc.
Khi quan sát những câu này, ta dễ dàng nhận ra chúng đều mang nghĩa "không A thì B" hoặc "hết A rồi đến B", tức hai trạng thái A và B sẽ luân phiên cho nhau. Dưới đây là một số ví dụ điển hình mà chúng ta thường gặp trong đời sống:
- "Một vừa hai phải": Không vừa thì cũng phải (tức lúc nào cũng vừa phải).
- "Một sống hai chết": Không sống thì chết.
- "Một ngày vãi chài, hai ngày phơi lưới": Được một ngày chịu đi đánh cá kiếm ăn thì hết hai ngày ở nhà phơi lưới ngồi chơi. Câu này chỉ sự lười biếng.
Như vậy, chúng ta có thể hiểu "một nắng hai sương" là "không gặp nắng thì lại gặp sương" hay "hết nắng rồi lại đến sương", chỉ sự lam lũ và cơ cực. Cũng chính vì vậy, ta có thể linh hoạt biến tấu thành "một sương hai nắng", "hai sương một nắng"…
Tới đây, ắt hẳn sẽ có người thắc mắc: Tại sao không dùng cấu trúc "một A một B" mà lại dùng "một A hai B"? Chẳng phải cũng có những thành ngữ theo kiểu "một… một…" như "một mất một còn", "một lòng một dạ"?
Từ nhiều tài liệu đúc kết lại, việc sử dụng "một A hai B" trước là để thuận miệng, sau là để nhấn mạnh: "A và B là hai trạng thái của cùng một sự vật, sự việc sẽ luân phiên cho nhau. Một là A, hai là B".
Còn cấu trúc "một A một B" thì không có hàm nghĩa đó, như "một mất một còn" là trạng thái của hai phe khác nhau; "một lòng một dạ" lại là hai biểu hiện đồng thời của cùng một người.
Càng tìm hiểu, chúng ta càng thấy tiếng Việt phong phú và giàu đẹp. Để hiểu nguồn gốc, ý nghĩa sâu xa của một câu thành ngữ/tục ngữ cần sự dày công nghiên cứu nhiều tư liệu khác nhau.
Theo Phụ nữ Việt Nam
-
40 phút trướcBan kỷ luật VFF công bố án kỷ luật đình chỉ thi đấu đối với 5 cầu thủ Hà Tĩnh liên quan tới việc sử dụng chất cấm.
-
43 phút trướcCông an bắt giữ 10 người tổ sử dụng trái phép chất ma túy, trong đó có 5 cầu thủ của CLB Hồng Lĩnh Hà Tĩnh.
-
3 giờ trướcHoàng tử Archie, con lớn của Hoàng tử Harry và Meghan Markle, mới tròn 5 tuổi. Nhiều fan của cặp đôi Harry - Meghan gửi lời chúc mừng Hoàng tử nhỏ, nhưng Hoàng gia Anh im lặng. Lý do thực sự đằng sau việc này là gì?
-
3 giờ trướcLương luật sư không đủ chi tiêu ở Thượng Hải, Trung Quốc, cô gái xinh đẹp tăng thu nhập bằng livestream gợi cảm, tạo làn sóng tranh cãi về đạo đức nghề nghiệp.
-
4 giờ trướcVới ưu thế về ngoại hình, các em bé luôn nhận được sự yêu thích từ mọi người xung quanh và ''là gương mặt vàng'' quảng cáo cho nhiều nhãn hàng.
-
4 giờ trướcThông tin chồng cũ của MC Mai Ngọc đang hẹn hò với hot girl Nga Anh đang nhận được nhiều sự chú ý.
-
5 giờ trướcNhững cuộc chạm trán giữa Việt Nam và Indonesia sẽ trở nên nóng bỏng hơn khi tân HLV Kim Sang-sik không chỉ biết rõ, mà còn có mối duyên nợ với HLV Shin Tae-yong.
-
5 giờ trướcBạn thân của Midu đã đăng tải bức hình hoa cưới và chia sẻ câu nói liên quan đến ý nghĩa tốt đẹp của hôn nhân gửi tới cô nàng.
-
6 giờ trướcHoàng tử Harry đã phủ nhận khả năng gặp lại cha ruột trong chuyến đi về Anh.
-
6 giờ trướcThượng tá Hoàng Hà và Trung úy Ngọc Hân gây ấn tượng với giọng đọc thuyết minh, giới thiệu các khối lực lượng tiến vào lễ đài trong "Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ" sáng 7/5.
-
6 giờ trướcHậu vệ Nguyễn Văn Trường của CLB Hồng Lĩnh Hà Tĩnh bị tạm giữ để điều tra liên quan đến việc sử dụng chất cấm.
-
7 giờ trướcTrong đám cưới, anh Duy giao hết tiền tiết kiệm, thẻ ngân hàng cho vợ quản lý. Gần 1 năm sau, vợ chồng anh đón thành viên mới và khai trương một quán cà phê.
-
7 giờ trướcChuyên gia Bae Ji-won cho rằng đồng hương Kim Sang-sik sẽ phải nỗ lực để hồi sinh bóng đá Việt Nam sau giai đoạn khó khăn vừa qua.
-
8 giờ trướcNhất Long trở thành tỷ phú nhờ tự xưng cao thủ Thiếu Lâm, cũng vì thế mà "kết oán" với môn phái nổi tiếng của Trung Quốc.
-
8 giờ trướcĐội tuyển Trung Quốc sẽ đấu Thái Lan trong trận cầu quyết định tấm vé tiến vào vòng loại 3 World Cup 2026.
Tin tức mới nhất
-
20 phút trước
-
2 giờ trước
Hay nhất 2sao
-
22 ngày trước