Câu đố tiếng Việt: Vì sao nói 'một nắng hai sương'?
Đố bạn, câu thành ngữ này có nguồn gốc thế nào?
Khi nhắc đến thành ngữ "một nắng hai sương", chắc hẳn nhiều người thắc mắc vì sao nắng chỉ có một mà sương lại có đến hai? "Một nắng" ở đây là nắng gì và "hai sương" gồm những sương nào?
Theo Việt Nam Tự Điển có giảng về một câu thành ngữ tương tự, chỉ thay đổi trật tự các từ.
Câu thành ngữ có nội dung như sau: "Hai sương một nắng: Từ sáng sớm tới buổi tối (buổi sương sáng sớm và buổi sương chiều tối, giữa là trưa nắng). Nghĩa bóng: Cực khổ, vất vả suốt ngày".
Theo tư liệu trên, chúng ta thấy thành ngữ này vốn dùng để chỉ thời gian từ sáng sớm tới tối muộn rồi mới mở rộng ra nghĩa là lao động cơ cực triền miên. Tuy nhiên, một số ý kiến lại cho rằng, cách lập luận này khá khiên cưỡng.
Vì theo thứ tự trong câu, ta thấy thời gian nhắc đến sẽ diễn ra theo trình tự "một nắng hai sương" hoặc ngược lại, chứ khó có thể mường tượng được sự chuyển biến "sương – nắng – sương" để cắt nghĩa thành "từ sáng đến tối" được.
Tìm trong kho tàng thành ngữ, tục ngữ Việt Nam, ta thấy có nhiều câu tuân theo cấu trúc "một A một B", trong đó A, B thường là hai trạng thái của cùng một sự việc.
Khi quan sát những câu này, ta dễ dàng nhận ra chúng đều mang nghĩa "không A thì B" hoặc "hết A rồi đến B", tức hai trạng thái A và B sẽ luân phiên cho nhau. Dưới đây là một số ví dụ điển hình mà chúng ta thường gặp trong đời sống:
- "Một vừa hai phải": Không vừa thì cũng phải (tức lúc nào cũng vừa phải).
- "Một sống hai chết": Không sống thì chết.
- "Một ngày vãi chài, hai ngày phơi lưới": Được một ngày chịu đi đánh cá kiếm ăn thì hết hai ngày ở nhà phơi lưới ngồi chơi. Câu này chỉ sự lười biếng.
Như vậy, chúng ta có thể hiểu "một nắng hai sương" là "không gặp nắng thì lại gặp sương" hay "hết nắng rồi lại đến sương", chỉ sự lam lũ và cơ cực. Cũng chính vì vậy, ta có thể linh hoạt biến tấu thành "một sương hai nắng", "hai sương một nắng"…
Tới đây, ắt hẳn sẽ có người thắc mắc: Tại sao không dùng cấu trúc "một A một B" mà lại dùng "một A hai B"? Chẳng phải cũng có những thành ngữ theo kiểu "một… một…" như "một mất một còn", "một lòng một dạ"?
Từ nhiều tài liệu đúc kết lại, việc sử dụng "một A hai B" trước là để thuận miệng, sau là để nhấn mạnh: "A và B là hai trạng thái của cùng một sự vật, sự việc sẽ luân phiên cho nhau. Một là A, hai là B".
Còn cấu trúc "một A một B" thì không có hàm nghĩa đó, như "một mất một còn" là trạng thái của hai phe khác nhau; "một lòng một dạ" lại là hai biểu hiện đồng thời của cùng một người.
Càng tìm hiểu, chúng ta càng thấy tiếng Việt phong phú và giàu đẹp. Để hiểu nguồn gốc, ý nghĩa sâu xa của một câu thành ngữ/tục ngữ cần sự dày công nghiên cứu nhiều tư liệu khác nhau.
Theo Phụ nữ Việt Nam
-
3 giờ trướcVua Charles mạnh tay cắt khoản phí trị giá 1,3 triệu USD của Hoàng tử Andrew sau khi yêu cầu em trai rời dinh thự 30 phòng tại Windsor, Royal Lodge.
-
3 giờ trướcRất nhiều món đồ chơi đắt đỏ bỗng thành "hot trend", được giới trẻ không tiếc tiền mua, tạo làn sóng khoe những bộ sưu tập chỉ để trưng bày hoặc thỏa mãn sự tò mò.
-
7 giờ trướcMC thời sự Lindsay Liepman đã bật khóc khi báo tin đồng nghiệp dẫn cùng mình vừa qua đời trên sóng trực tiếp.
-
8 giờ trướcNếu như chưa tốt nghiệp phổ thông, nên chọn 4 nghề này, với công việc ổn định, thu nhập có thể lên tới 30 triệu đồng/tháng.
-
9 giờ trướcTừ trang phục, lối trang điểm đến cách tạo dáng, cặp đôi Ninh Bình đều lột tả rõ phong cách chụp ảnh cưới từ những năm xưa cũ.
-
10 giờ trướcNhững hành động trong nội dung clip đang khiến cộng đồng mạng dấy lên sự bất bình.
-
12 giờ trướcBa ngày sau đám cưới, MC Quỳnh Chi trải lòng về khoảnh khắc thiêng liêng trong đời. Cô hạnh phúc với lựa chọn kết hôn và sẵn sàng làm mẹ ở tuổi 38.
-
21 giờ trướcĐoạn clip 7 giây trong đó bé Gia Hưng nói đúng một chữ "nín" với biểu cảm ông cụ non "hot rần rần" trên các nền tảng và được cộng đồng mạng chế thành loạt meme.
-
23 giờ trướcDân tình soi ra được vòng 2 to bất thường của Hàn Hằng.
-
1 ngày trướcTừ khi cháu dâu mang bầu cho đến khi sinh nở, cụ ông đều dành cho cháu sự quan tâm chân thành. Khi chắt nội chào đời, cụ ông gửi món quà đặc biệt khiến con cháu xúc động.
-
1 ngày trướcLionel Messi tiết lộ về 3 cậu bé có thể thoải mái chê bai và dạy siêu sao xuất sắc nhất lịch sử cách đá bóng - chính là 3 cậu con trai của cầu thủ này.
-
1 ngày trướcMột mùa Halloween thôi mà Quỳnh Anh Shyn đã đầu tư đến vài bộ hoá trang và bộ nào cũng đẹp xuất sắc. Có quá nhiều lý do để cô nàng trở thành 1 hiện tượng làng cosplay Việt.
-
1 ngày trướcNhiều quản lý đã choáng váng khi làm việc với các Gen Z thời nay.
-
1 ngày trướcĐoạn video này nhanh chóng nhận được sự quan tâm của dân tình.
-
1 ngày trướcTiền vệ Chelsea - Enzo Fernandez vừa chia tay mối tình đầu thời thơ ấu và cũng là mẹ của hai đứa con anh.
-
1 ngày trướcVị tỷ phú 80 tuổi tuyên bố thẳng tay làm một việc nếu tiếp tục gặp bình luận khiếm nhã.
-
1 ngày trướcTại thị trường giao đồ ăn lớn nhất thế giới, nghề làm nhân viên giao hàng (shipper) đang rơi vào khủng hoảng. Cái chết của "thánh giao hàng" phơi bày sự cạnh tranh tàn khốc trong công việc này.
-
1 ngày trướcTỷ phú Ratan Tata qua đời ở tuổi 86, đã để lại phần lớn tài sản của mình cho chú chó cưng Tito.
Tin tức mới nhất
-
3 giờ trước
-
3 giờ trước
Hay nhất 2sao
-
5 ngày trước