Câu đố tiếng Việt: Vì sao nói 'một nắng hai sương'?
Đố bạn, câu thành ngữ này có nguồn gốc thế nào?
Khi nhắc đến thành ngữ "một nắng hai sương", chắc hẳn nhiều người thắc mắc vì sao nắng chỉ có một mà sương lại có đến hai? "Một nắng" ở đây là nắng gì và "hai sương" gồm những sương nào?
Theo Việt Nam Tự Điển có giảng về một câu thành ngữ tương tự, chỉ thay đổi trật tự các từ.
Câu thành ngữ có nội dung như sau: "Hai sương một nắng: Từ sáng sớm tới buổi tối (buổi sương sáng sớm và buổi sương chiều tối, giữa là trưa nắng). Nghĩa bóng: Cực khổ, vất vả suốt ngày".
Theo tư liệu trên, chúng ta thấy thành ngữ này vốn dùng để chỉ thời gian từ sáng sớm tới tối muộn rồi mới mở rộng ra nghĩa là lao động cơ cực triền miên. Tuy nhiên, một số ý kiến lại cho rằng, cách lập luận này khá khiên cưỡng.
Vì theo thứ tự trong câu, ta thấy thời gian nhắc đến sẽ diễn ra theo trình tự "một nắng hai sương" hoặc ngược lại, chứ khó có thể mường tượng được sự chuyển biến "sương – nắng – sương" để cắt nghĩa thành "từ sáng đến tối" được.
Tìm trong kho tàng thành ngữ, tục ngữ Việt Nam, ta thấy có nhiều câu tuân theo cấu trúc "một A một B", trong đó A, B thường là hai trạng thái của cùng một sự việc.
Khi quan sát những câu này, ta dễ dàng nhận ra chúng đều mang nghĩa "không A thì B" hoặc "hết A rồi đến B", tức hai trạng thái A và B sẽ luân phiên cho nhau. Dưới đây là một số ví dụ điển hình mà chúng ta thường gặp trong đời sống:
- "Một vừa hai phải": Không vừa thì cũng phải (tức lúc nào cũng vừa phải).
- "Một sống hai chết": Không sống thì chết.
- "Một ngày vãi chài, hai ngày phơi lưới": Được một ngày chịu đi đánh cá kiếm ăn thì hết hai ngày ở nhà phơi lưới ngồi chơi. Câu này chỉ sự lười biếng.
Như vậy, chúng ta có thể hiểu "một nắng hai sương" là "không gặp nắng thì lại gặp sương" hay "hết nắng rồi lại đến sương", chỉ sự lam lũ và cơ cực. Cũng chính vì vậy, ta có thể linh hoạt biến tấu thành "một sương hai nắng", "hai sương một nắng"…
Tới đây, ắt hẳn sẽ có người thắc mắc: Tại sao không dùng cấu trúc "một A một B" mà lại dùng "một A hai B"? Chẳng phải cũng có những thành ngữ theo kiểu "một… một…" như "một mất một còn", "một lòng một dạ"?
Từ nhiều tài liệu đúc kết lại, việc sử dụng "một A hai B" trước là để thuận miệng, sau là để nhấn mạnh: "A và B là hai trạng thái của cùng một sự vật, sự việc sẽ luân phiên cho nhau. Một là A, hai là B".
Còn cấu trúc "một A một B" thì không có hàm nghĩa đó, như "một mất một còn" là trạng thái của hai phe khác nhau; "một lòng một dạ" lại là hai biểu hiện đồng thời của cùng một người.
Càng tìm hiểu, chúng ta càng thấy tiếng Việt phong phú và giàu đẹp. Để hiểu nguồn gốc, ý nghĩa sâu xa của một câu thành ngữ/tục ngữ cần sự dày công nghiên cứu nhiều tư liệu khác nhau.
Theo Phụ nữ Việt Nam
-
52 phút trướcKhông chỉ đầu tư thời gian cho vóc dáng, cô giáo Pilates cũng rất quan tâm tới việc dưỡng da, làm đẹp.
-
1 giờ trướcHLV Shin Tae-yong có linh cảm về sự may mắn trước U23 Australia khi đấu với họ tại SVĐ Venue Abdullah bin Nasser bin Khalifa, nơi ông từng dẫn Indonesia thắng Việt Nam.
-
1 giờ trướcTheo Forbes, ông Jay Y. Lee - Chủ tịch Tập đoàn Samsung lần đầu tiên trở thành người giàu nhất Hàn Quốc.
-
2 giờ trướcLê Quang Tùng (21 tuổi) là chàng trai bán cháo sườn ở Hà Nội khiến nhiều người ngưỡng mộ khi nói chuyện bằng tiếng Anh với du khách người nước ngoài gây sốt mạng xã hội.
-
2 giờ trướcMới đây, vị CEO của công ty tạm thôi chức để xử lý trách nhiệm nội bộ liên quan đến nghi vấn quấy rối nữ nhân viên trong công ty.
-
3 giờ trướcMới đây, trên fanpage của Nhã Nam đã bất ngờ đăng tải một thông báo về việc ra quyết định tạm thời ngừng vị trí công tác Tổng giám đốc của ông Nguyễn Nhật Anh tại công ty.
-
4 giờ trướcHoàng tử Harry đã ghi Mỹ là nơi cư trú chính, thay vì Vương quốc Anh như trước đây, trong hồ sơ kinh doanh.
-
5 giờ trướcNgười đàn ông này từng có mối tình đẹp với nàng tiểu thư giàu có.
-
6 giờ trướcĐại gia Nguyễn Vĩnh Thoan vừa tậu thêm chiếc Lamborghini Huracan LP6 10-4 có giá trị lên đến hàng chục tỷ đồng.
-
16 giờ trướcHiện tại, tài khoản TikTok nổi tiếng của "chiến thần review", "chiến thần livestream" Võ Hà Linh đang không thể tìm thấy.
-
21 giờ trướcLan Phương - con dâu tỷ phú Hoàng Kiều sở hữu vóc dáng chuẩn, vòng eo tí hon đúng chuẩn người mẫu.
-
1 ngày trướcDù bán trà đá nhưng bà Vân thừa nhận việc bán hàng chỉ để cho khuây khỏa, không phải kiếm tiền mưu sinh hay quá khổ cực.
-
1 ngày trướcNgười đàn ông 46 tuổi đang tận hưởng cuộc sống giàu có, kiếm được nhiều tiền vì có gương mặt giống hệt tỷ phú Jeff Bezos.
-
1 ngày trướcPha phạm lỗi của Nguyễn Ngọc Thắng khiến U23 Việt Nam bị thổi phạt đền, còn hậu vệ này cũng phải nhận thẻ đỏ rời sân.
-
1 ngày trướcLần đầu tiên trong lịch sử, U23 Việt Nam có được thắng lợi trong trận ra quân tại VCK U23 châu Á.
-
1 ngày trướcĐỗ đại học năm 10 tuổi, cậu bé này từng được gọi là "sinh viên đại học trẻ tuổi nhất Trung Quốc", thế nhưng cuộc sống hiện tại lại trớ trêu vô cùng.
-
1 ngày trướcHLV Hoàng Anh Tuấn công bố đội hình xuất phát của U23 Việt Nam trong trận đấu với U23 Kuwait diễn ra lúc 22h30 ngày 17/4.
Tin tức mới nhất
-
22 phút trước
-
22 phút trước
-
52 phút trước
-
52 phút trước
-
1 giờ trước