Chuyên gia gợi ý nghi lễ, văn cúng Rằm tháng Giêng theo văn hóa người Việt
Rằm tháng Giêng năm Giáp Thìn 2024 nhằm ngày thứ Bảy, 24/2 Dương lịch. Theo tục lệ truyền thống, các gia đình Việt thường chuẩn bị mâm lễ dâng cúng tổ tiên, thần Phật. Nhiều người chọn đi chùa cầu an.
Vì sao quan niệm "cúng cả năm không bằng Rằm tháng Giêng"?
Rằm tháng Giêng là ngày lễ được nhiều gia đình Việt coi trọng. Nhiều người quan niệm "cúng cả năm không bằng Rằm tháng Giêng" nên thường chuẩn bị đồ lễ chu đáo để cầu mong may mắn, tài lộc cả năm.
Rằm tháng Giêng còn có một số tên gọi khác như lễ Thượng nguyên, Tết treo đèn, Tết Nguyên tịch, Tết Nguyên tiêu…
Nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Trọng Tuệ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kiến trúc và Văn hóa phương Đông cho hay, sở dĩ dân gian có câu "Cúng cả năm không bằng Rằm tháng Giêng" là bởi ngày này có một ý nghĩa đặc biệt trong hệ thống tâm linh và tín ngưỡng của người phương Đông.
Nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Trọng Tuệ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kiến trúc và Văn hóa phương Đông cho hay, cũng như ngày rằm, mùng một trong các tháng khác, nên cúng đúng ngày và không cần chọn giờ (Ảnh: Nhân vật cung cấp).
Đây là một tín ngưỡng của Đạo Giáo, truyền bá vào các quốc gia phương Đông từ rất xa xưa. Tín ngưỡng của Đạo giáo thờ 3 vị thần: Thiên Quan, Địa Quan, Thủy Quan hay còn gọi là Tam Nguyên (Thượng Nguyên, Trung Nguyên, Hạ Nguyên).
Các ngày lễ Tam Nguyên: Rằm tháng Giêng (lễ Thượng Nguyên), Rằm tháng Bảy (lễ Trung Nguyên) và Rằm tháng 10 (lễ Hạ Nguyên).
Ngày Rằm tháng Giêng là ngày Thánh Đản (ngày vía) của đức Thiên Quan (Ngọc Hoàng) hay còn gọi là Thiên Quan nhất phẩm tử vi Đại Đế. Đây là vị thần cai quản toàn bộ Thiên Đình, trông coi họa phúc của nhân gian.
Theo Đạo Giáo, ngày này Thiên Quan sẽ ban phúc lành cho toàn bộ hạ giới nên dân gian gọi là ngày Thiên Quan Tứ Phúc (Thiên Quan ban phúc).
Vì vậy, dân gian sẽ chọn Rằm tháng Giêng để lập đàn tế lễ, cầu mong phúc lành, tiêu tai giải họa, làm lễ "dâng sao giải hạn"... cầu mong cho một năm được bình yên, an lạc. Rằm tháng Giêng vì thế trở thành một ngày quan trọng trong số các lễ tiết của năm.
Mâm cúng Rằm tháng Giêng của một gia đình Hà Nội (Ảnh: Hồng Anh).
Người Việt do chịu một phần ảnh hưởng của văn hóa Đạo giáo trong quá trình lịch sử nên dân gian Việt Nam cũng có tục cúng Rằm tháng Giêng hay lễ Thượng Nguyên.
Trong các triều đại phong kiến xưa, triều đình đều tổ chức lễ Thượng Nguyên rất long trọng, trực tiếp Hoàng đế làm chủ lễ, cầu mong cho thiên hạ thái bình, nơi nơi thịnh vượng, người người an lạc. Trong dân gian, khắp mọi miền đều tổ chức lễ Rằm tháng Giêng rất phong phú.
Lại có thuyết cho rằng, thời vua Minh đế nhà Hán, Hán Minh đế là người tin sùng Phật pháp nên Rằm tháng Giêng ra lệnh toàn hoàng cung thắp đèn thâu đêm cúng dường chư phật. Dân gian theo đó lưu truyền nghi thức cúng tế, lễ Phật cầu an trong ngày rằm đầu tiên của năm.
Nhiều người cũng coi đây là thời điểm thích hợp để cầu nguyện an lành cho cả năm. Giới Phật tử và toàn thể dân chúng vì thế rất xem trọng ngày này. Nhiều nơi, người dân đi lễ chùa, nhiều nhà chùa làm lễ cầu an...
Ngày, giờ và nghi thức cúng Rằm tháng Giêng
Về ngày, giờ cúng Rằm tháng Giêng, nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Trọng Tuệ cho rằng, Rằm tháng Giêng cũng như ngày rằm, mùng một trong các tháng khác, nên cúng đúng ngày và không cần chọn giờ.
Thủ tục ngày lễ Thượng Nguyên sẽ gồm hai phần: Lễ Thượng Nguyên và Đêm Hội Nguyên Tiêu.
Lễ Thượng Nguyên thường được tiến hành vào ban ngày, dân gian sẽ bày hương án ngoài trời, viết bài vị "Thiên Quan Tứ Phúc" và dâng đồ lễ gồm hoa quả, vật thực.
Đêm hội Nguyên Tiêu sẽ gồm nhiều hoạt động vui chơi, giao lưu văn hóa, nhưng theo lề lối cổ xưa thì sẽ có lễ hội Hoa Đăng (thả đèn), Thiên Đăng (thả đèn trời) và kèm theo các hoạt động văn hóa như Đố đèn, Thả thơ, hát múa...
Theo phong tục, thời gian lễ Thượng Nguyên thường vào ban ngày của ngày Rằm tháng Giêng, không có quy ước về giờ cụ thể. Có một số quan điểm cho rằng cần phải cúng trước 12h hay cúng trước mấy ngày đều là không có căn cứ.
Mâm cúng Rằm tháng Giêng, văn cúng Rằm tháng Giêng
Nhiều người Việt cho rằng, càng làm lễ to, đốt nhiều vàng mã càng thể hiện lòng thành tâm, cả năm sẽ gặp sung túc, may mắn, thuận lợi. Tuy nhiên, ông Tuệ cho rằng, quan niệm này không đúng.
"Như trên đã nói, việc cúng rằm tháng Giêng là một tín ngưỡng dân gian và nó cũng là một ngày hội với nhiều phong tục đẹp, một nét văn hóa cổ truyền đặc sắc.
Vì vậy, chúng ta cần hiểu đúng và tránh những suy diễn, mê tín dị đoan khiến phong tục đẹp đó bị biến tướng", Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kiến trúc và Văn hóa Phương đông nói.
Theo chuyên gia này, trên phương diện văn hóa, việc tổ chức lễ Thượng Nguyên, đêm hội Nguyên tiêu nên theo hướng nhằm gìn giữ những nét đẹp trong văn hóa truyền thống. Việc cúng lễ, cốt ở thành tâm là chính, không nên bày vẽ tốn kém, suy diễn bịa đặt nhiều thứ mê tín.
Những quan điểm cho rằng càng làm lễ to, đốt nhiều vàng mã thì càng thể hiện lòng thành là không đúng. Thiên địa vốn công bằng với tất cả mọi người, tốt hay không là ở suy nghĩ và hành động của mỗi con người.
Nếu làm những việc trái với đạo lý, xã hội thì cúng lễ nhiều cũng chẳng có ích gì. Hơn thế nữa, việc đốt nhiều vàng mã sẽ gây tốn kém lãng phí, ô nhiễm môi trường, tiềm ẩn nguy cơ hỏa hoạn rất cao, cần phải được hạn chế.
Trong ngày Rằm tháng Giêng, việc chuẩn bị mâm cúng cũng được các gia đình chăm chút. Mâm cúng Rằm tháng Giêng có thể bao gồm mâm cỗ mặn và mâm cỗ chay.
Mâm cỗ mặn thường có 4 bát, 6 đĩa như gà trống luộc, canh măng, món xào thập cẩm, nem, giò, xôi, bánh chưng, nộm... và các vật phẩm khác như hương hoa vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu.
Mâm cỗ chay thường có chè, xôi, hoa quả và đặc biệt là bánh trôi nước. Nhiều người quan niệm, ăn bánh trôi ngày Tết Nguyên tiêu là mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy.
Văn cúng Rằm tháng Giêng theo gợi ý của nhà nghiên cứu Nguyễn Trọng Tuệ:
Đạo trời huyền diệu, phúc họa bất do nhân tâm tự chuyển. Xưa nay lòng người đều mong được thập phần an lạc, nhưng thiên cơ khó lường, vận đất khó thông, nên đều phải cậy nhờ Thiên Quan Tứ Phúc.
Nay tại:... Tín chủ con là:...
Nhân lễ Thượng Nguyên, vi kỳ thánh đản, sắm sửa hương hoa vật thức, thành tâm dâng lễ
Cung thỉnh đức Thượng Nguyên Tứ Phúc Thiên Quan nhất phẩm Tử vi đại đế giám lâm
Cung thỉnh: Tôn thần bản gia thần linh, thần hoàng bản thổ, Đông trù tư mệnh Táo phủ thần quân, bản gia chấp sự chư vị tôn thần, Ngũ phương ngũ thổ Phúc đức chính thần, Ngũ phương ngũ lộ Long mạch tài thần và hội đồng nội ngoại gia tiên... lai lâm chứng giám long thành tín chủ.
Đức ngài Thiên Quan đại đế quyền thông ba cõi, thần uy nghiêm lắng, mắt thánh chiếu soi. Thượng Nguyên ban phúc khắp vô cùng, trần gian ngưỡng cầu ơn mưa móc.
Hôm nay gặp dịp Tết Thượng Nguyên, vi kỳ thánh đản, Thiên Quan ban phúc muôn nơi, tín chủ con thành tâm quét dọn nhà cửa, sửa biện hương hoa, đèn nhang, lễ vật... dâng cúng trước án nhất tâm phụng thỉnh, mong ngài ban phúc, tống ách, trừ tai, giải họa.
Mong cho được mạnh khỏe bình an, nhân khang vật thịnh, chốn chốn yên vui, nhà nhà lợi lạc, người người đều được hạnh phúc an khang.
Tín chủ con xin lòng thành nhất tâm sám hối, hành thiện thi nhân. Con xin khấu thủ trước án, mong được soi xét.
Theo Dân trí
-
39 phút trướcTheo dự báo tử vi tuần mới từ ngày 6/5 - 12/5 hứa hẹn sẽ là quãng thời gian đầy hứng khởi và may mắn đối với 4 con giáp may mắn này.
-
4 giờ trước3 con giáp sau đây sẽ "hốt bạc" từ thành quả đã vun trồng miệt mài đấy nhé!
-
14 giờ trước3 con giáp ôm trọn tài lộc, ngẩng đầu thấy quý nhân, cúi đầu thấy tiền tài, đổi đời giàu to.
-
1 ngày trướcTheo chuyên gia phong thủy, Lập Hạ là một trong 24 tiết khí đánh dấu sự chuyển giao mùa từ xuân sang hạ. Tín ngưỡng dân gian cho rằng cần kiêng kỵ làm một số điều dưới đây để gặp may mắn, tài lộc.
-
1 ngày trướcTử vi dự đoán, sang tuần mới 3 con giáp may mắn phước lộc đầy nhà, làm ăn tấn tới, tiền bạc phủ phê.
-
1 ngày trướcTử vi cho thấy, đúng ngày mai (27/3 âm lịch), 3 con giáp dưới đây sẽ gặp nhiều may mắn vì có Thần Tài ghé thăm, kéo theo vinh hoa phú quý, tài lộc vượng phát, công việc lúc nào cũng thuận lợi.
-
1 ngày trướcKhi có người yêu, Thiên Bình thường áp dụng chiêu 'lạt mềm buột chặt'; còn Bọ Cạp thường dùng chiêu thức 'Thả con săn sắt bắt con cá rô'.
-
1 ngày trướcNhững gia đình có thành viên thuộc con giáp may mắn này thường được cho là sẽ có cuộc sống êm đềm, hạnh phúc.
-
1 ngày trướcDự đoán sau ngày 5/5/2024, 3 con giáp hốt bạc liền tay, làm ăn thuận lợi, phú quý vây quanh, cuộc đời êm ấm.
-
1 ngày trướcTham khảo ngay bài viết dưới đây để biết 3 con giáp nào tiền bạc đầy kho, công việc suôn sẻ trăm bề nhé!
-
2 ngày trướcTrong 5 ngày tới đây, 3 con giáp bước vào giai đoạn khí thế ngút trời, làm đâu thắng đó, cơ may giàu có bất ngờ.
-
2 ngày trướcDự đoán tháng 4, 5, 6 âm lịch, ngoài tuổi Dậu sẽ có thêm 2 con giáp được quý nhân phù trợ.
-
2 ngày trướcTrong số 12 con giáp, có một số tuổi may mắn, dường như họ luôn tìm được tình yêu đích thực mà không cần nỗ lực nhiều.
-
2 ngày trướcDự đoán sau ngày 4/5/2024, 3 con giáp như chuột sa hũ nếp, thu lộc dồn dập, ăn sung mặc sướng, giàu sang phú quý.
-
2 ngày trướcTử vi dự đoán, ngày 4/5 sắp tới, 3 con giáp may mắn lại có tài kinh doanh nên kiếm được bộn tiền, gia đình được nhờ.
-
2 ngày trướcXem tử vi vui 12 cung hoàng đạo ngày 3/5, Xử Nữ phải đối mặt với vấn đề khó.
-
2 ngày trướcNhững tính cách đặc biệt ấy giúp 5 con giáp dưới đây có cuộc sống gia đình ngày càng phát triển và tươi sáng hơn.
Tin tức mới nhất
-
28 phút trước
-
31 phút trước
Hay nhất 2sao
-
19 ngày trước