Người dùng bức xúc vì bị "áp đặt" điều khoản vô lý
Vài ngày gần đây khi truy cập vào ứng dụng Zalo, nhiều người dùng nhận được thông báo cập nhật các điều khoản sử dụng dịch vụ của nền tảng. Đáng nói, những điều khoản dịch vụ này đang gây ra không ít tranh cãi.
Chia sẻ với PV Báo Tiền Phong, anh Trần Danh Trọng (quê Hà Tĩnh) bày tỏ bức xúc, cho rằng nhiều điều khoản được ứng dụng Zalo đưa ra còn mơ hồ, thiếu minh bạch và có dấu hiệu “gây bất lợi cho người sử dụng”. Đặc biệt liên quan đến quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân.
Hơn nữa, anh Trọng cũng lo ngại và thất vọng khi Zalo ép người dùng “chấp nhận thì mới được dùng”, nếu không đồng ý sẽ bị xóa tài khoản trong vòng 45 ngày. Đây là động thái thiếu tôn trọng, không tạo cơ hội để người dùng lựa chọn công bằng.
Cùng quan điểm, chị Nguyễn Thu Trang (ở phường Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, chị cảm thấy rất khó chịu khi Zalo đột ngột yêu cầu người dùng phải đồng ý với các điều khoản dịch vụ mới nếu muốn tiếp tục sử dụng.
“Cách làm này mang tính áp đặt, không giải thích rõ ràng cho người dùng hiểu quyền lợi và trách nhiệm của mình sẽ thay đổi ra sao. Nhiều nội dung trong điều khoản được viết dài, khó hiểu, khiến người dùng phổ thông gần như không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận”, chị Trang nói.
Chị cũng lo ngại rằng các điều khoản liên quan đến việc “thu thập và sử dụng dữ liệu cá nhân” chưa được trình bày minh bạch, dễ gây rủi ro cho quyền riêng tư.
Với chị Trang, một nền tảng mạng xã hội lớn cần tôn trọng người dùng hơn bằng cách công khai, rõ ràng và cho họ quyền từ chối thực sự nhưng với yêu cầu của Zalo nếu người dùng từ chối sẽ nhận được phản hồi sẽ khóa tài khoản trong 45 ngày.
Theo ghi nhận của PV Báo Tiền Phong, sau sự việc Zalo “áp đặt” điều khoản buộc người dùng phải "đồng ý", nhiều cá nhân đã đăng tải lên mạng xã hội Facebook hỏi về tính pháp lý; một bộ phận khác lo ngại đây là hành vi lừa đảo, quấy rối, họ cũng băn khoăn nếu chọn “tôi đồng ý” sẽ mất quyền riêng tư vì bị kiểm soát.
Trong khi đó, trên ứng dụng TikTok, nhiều tài khoản đã kêu gọi tẩy chay Zalo. Họ kêu gọi chuyển sang ứng dụng khác hoặc “mong” cơ quan quản lý nhà nước lập một mạng xã hội có nền tảng tương tự như Zalo cho người dùng và đảm bảo pháp lý, quyền riêng tư, bảo mật.
Zalo đang làm trái quy định pháp luật
Phân tích dưới góc nhìn pháp lý, luật sư Trần Xuân Tiền (Trưởng văn phòng Luật sư Đồng Đội) cho hay, nếu một doanh nghiệp ở vị thế chiếm lĩnh phần lớn thị trường, buộc người dùng phải chấp nhận điều kiện bất lợi (ở đây là lựa chọn giữa mất quyền sử dụng dịch vụ thiết yếu hoặc phải cung cấp dữ liệu cá nhân nhạy cảm), thì hành vi đó có dấu hiệu của việc lạm dụng vị thế thị trường để áp đặt điều kiện giao dịch bất lợi, điều mà Luật Cạnh tranh nghiêm cấm.
Còn trong Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân năm 2025, luật sư Tiền trích dẫn "sự đồng ý của chủ thể dữ liệu chỉ có giá trị pháp lý khi đáp ứng đồng thời các điều kiện: Tự nguyện, cụ thể, có thể kiểm chứng và rõ ràng".
Theo luật sư, trường hợp người dùng bị đặt vào tình thế buộc phải lựa chọn giữa đồng ý cung cấp dữ liệu hoặc bị khóa tài khoản Zalo sau một thời hạn nhất định, thì yếu tố “tự nguyện” cần được xem xét hết sức thận trọng. Nếu không “đồng ý”, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như mất quyền liên lạc, gián đoạn công việc, ảnh hưởng đến sinh kế, thì về bản chất, đây có thể bị xem là sự đồng ý được hình thành trong điều kiện “bị áp lực”, không hoàn toàn xuất phát từ ý chí tự do của chủ thể dữ liệu.
Do đó, về mặt pháp lý, hành vi của Zalo có dấu hiệu của việc tạo sức ép để người dùng chấp thuận, cần được cơ quan quản lý nhà nước đánh giá một cách độc lập, khách quan và có phương án xử lý.
Cũng theo phân tích của luật sư Tiền, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 yêu cầu mục đích xử lý dữ liệu phải cụ thể, những điều khoản “áp đặt” của ứng dụng Zalo lại đang dùng những khái niệm chung chung để 'rào' trước quyền được khai thác dữ liệu vô hạn.
Đáng chú ý, Zalo triển khai bản cập nhật này vào thời điểm cuối năm 2025, ngay trước mốc ngày 1/1/2026, khi Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân chính thức có hiệu lực với các quy định và chế tài xử phạt nghiêm ngặt hơn. Việc lựa chọn thời điểm này khiến dư luận hoài nghi.
“Dù chưa thể khẳng định động cơ chủ quan của doanh nghiệp, nhưng rõ ràng cách làm này đặt người dùng vào thế bị động, đồng thời đòi hỏi cơ quan quản lý phải giám sát chặt chẽ hơn để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của chủ thể dữ liệu. Đặc biệt ngày nay, dữ liệu được ví như 'mỏ vàng' hay nguồn lực cốt lõi của nền kinh tế số, song việc khai thác phải đặt trong khuôn khổ pháp luật và trên cơ sở tôn trọng quyền riêng tư của chủ thể dữ liệu.
Sự phát triển bền vững của một doanh nghiệp công nghệ cần được xây dựng từ niềm tin của người dùng, thay vì dựa vào những điều khoản có thể tạo cảm giác bị áp đặt”, luật sư Trần Xuân Tiền lo ngại.
Mạng xã hội không được yêu cầu cung cấp giấy tờ tùy thân để xác thực
Trao đổi với PV Tiền Phong, Tiến sĩ Đặng Văn Cường (Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp) nêu quan điểm, khi sử dụng mạng xã hội, giới hạn của việc sử dụng thông tin người dùng sẽ theo thỏa thuận giữa nhà mạng với người dùng. Nội dung thỏa thuận này do nhà mạng đưa ra, “có sự chấp nhận của người dùng thì mới được thực hiện” và nội dung thỏa thuận như thế nào không phải là ý chí đơn phương của một bên mà phải tuân thủ quy định của pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Đối với mạng Zalo, Tiến sĩ Đặng Văn Cường cho rằng, các trường hợp điều khoản thỏa thuận của nền tảng dịch vụ mạng xã hội mà trái với Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân hoặc các văn bản pháp luật có liên quan thì nội dung thỏa thuận này bị vô hiệu. Đặc biệt là việc sử dụng dữ liệu cá nhân phải tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người có dữ liệu cá nhân.
Như điều số 5 về "Thu thập, sử dụng và bảo vệ thông tin người dùng" do Zalo đưa ra, đồng nghĩa với việc người dùng cho phép, chấp thuận để VNG (đơn vị phát hành ứng dụng) có quyền "sử dụng những biện pháp kỹ thuật cho mục đích thu thập và xử lý các dữ liệu liên quan đến Tài khoản của người dùng". Thông tin có thể bao gồm số điện thoại, căn cước công dân, hộ chiếu, họ tên, tuổi, giới tính, mối quan hệ gia đình, thư điện tử (email), hình ảnh cá nhân,...
"Đối với điều khoản này thì nội dung thỏa thuận sử dụng thông tin người dùng phải phù hợp với Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ có hiệu lực từ 2026. Cụ thể, Điều 11 "thu thập, phân tích, tổng hợp dữ liệu cá nhân" quy định: Dữ liệu cá nhân được thu thập phải được sự đồng ý của chủ thể dữ liệu cá nhân trước khi thu thập, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác...", luật sư Cường nói và cho rằng, hành vi "áp đặt" của Zalo đang "vượt mặt quy định pháp luật".
Ngoài ra, Điều 29 Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ có hiệu lực từ 1/1/2026, quy định rõ: Tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ mạng xã hội, dịch vụ truyền thông trực tuyến Không được thu thập trái phép dữ liệu cá nhân và ngoài phạm vi theo thỏa thuận với khách hàng; Không được yêu cầu cung cấp hình ảnh, video chứa nội dung đầy đủ hoặc một phần giấy tờ tùy thân làm yếu tố xác thực tài khoản;...Như vậy, những điều khoản mà Zalo đưa ra, có những điều khoản có dấu hiệu vi phạm quy định của pháp luật.
Theo Tiền Phong
