Nền văn minh biết ướp xác trước Ai Cập 2.000 năm
Người Ai Cập nổi tiếng với những xác ướp. Tuy nhiên, họ không phải những người đầu tiên tìm ra công thức ướp xác.
Đó là những người Chinchorro ở sa mạc Atacama (Chile). Cách đây 7.000 năm, họ đã khám phá ra cách bảo quản xác người chết.
Những xác ướp cổ nhất
Sa mạc Atacama, nơi khô cằn nhất thế giới, có những xác ướp lâu đời nhất thế giới. Những cư dân Ai Cập đầu tiên xuất hiện vào khoảng năm 3150 TCN. Trong khi đó, người Chinchorro đã xuất hiện từ năm 7000 TCN và phát triển kỹ thuật ướp xác từ năm 5000 TCN.
Bernardo Arriaza, một nhà nhân chủng học vật lý tại Đại học Tarapacá cho biết: "Người Chinchorro là những người đầu tiên sinh sống ở phía bắc Chile và phía nam của Peru. Họ đã khai phá sa mạc Atacama".
Tại vùng Arica và Parinacota, người ta đã tìm thấy hàng trăm hài cốt của những người Chinchorro từ khoảng năm 5450 TCN đến năm 890 TCN. Năm 2021, nghĩa trang này đã được UNESCO thêm vào danh sách Di sản Thế giới vì những giá trị khảo cổ học to lớn.
Những xác ướp đầu tiên trên thế giới không phải do người Ai Cập làm ra. Ảnh: NatGeo.
Chúng không chỉ tiết lộ về cách thức ướp xác, chôn cất của nền văn hóa cổ đại. Những xác ướp này còn cho thấy cái nhìn mới về cấu trúc xã hội và tinh thần của cộng đồng thời bấy giờ. Khác với Ai Cập, ướp xác chỉ dành cho giới thượng lưu. Với người Chinchorro, ai cũng được ướp xác. Nó giống một nghi lễ dành cho người chết.
Mauricio Uribe, một nhà khảo cổ học tại Đại học Chile, chia sẻ người Chinchorro bảo quản thi thể người thân để mang lại cho họ cuộc sống vĩnh cửu. Với người Ai Cập, việc ướp xác gắn liền với quan niệm xuyên không sang thế giới khác.
Tập tục biến mất
Người Chinchorro sống nhờ việc đánh bắt cá và săn bắn hái lượm. Họ từng sống gần sông Camarones, nơi chứa hàm lượng asen cao. Asen là chất cực độc, tồn tại trong mạch nước hoặc sâu trong lòng đất. Đây là tác nhân gây ra nhiều vụ ngộ độc của người Chinchorro cổ.
Bernardo Arriaza nói những cộng đồng Chinchorro đầu tiên định cư gần sông Camarones đã bị nhiễm độc mạn tính bởi asen. Điều này dẫn đến tỷ lệ tử vong chu sinh (tử vong thai nhi) cao.
Sự đau buồn và mong muốn kéo dài vĩnh hằng cuộc sống của người thân đã khiến họ nghĩ ra cách ướp xác. Thực tế, những xác ướp đầu tiên của người Chinchorro (niên đại 5.000-3.000 năm TCN) là trẻ em, bào thai, trẻ sơ sinh. Nội tạng của chúng được lấy ra và thay thế bằng đất sét cùng các vật liệu khác.
Asen khiến những người Chinchorro đầu tiên bị nhiễm độc mạn tính. Ảnh: CGTN.
Tập tục này phát triển và kéo dài cho đến năm 890 TCN. Các xác ướp không giới hạn ở độ tuổi nào. Điểm chung là chúng đều được nhận xét "cực kỳ phức tạp và chẳng khác gì tác phẩm nghệ thuật".
Một nghiên cứu năm 2017 của Đại học Chile đã chỉ ra sự thích nghi di truyền của người Chinchorro phát triển theo thời gian, nhất là các khu vực có hàm lượng asen cao.
Kết quả cho thấy 68% dân số hiện tại ở Camarones có một biến thể của enzyme AS3MT trong bộ gen của họ. Biến thể này cho phép họ dễ dàng loại bỏ asen qua nước tiểu.
Sự thích nghi cao với asen cũng lý giải phần nào tục ướp xác của người Chinchorro biến mất dần vào thiên niên kỷ 1 TCN.
Cách người Chinchorro ướp xác
Có 2 kỹ thuật phổ biến là "xác ướp đen" và "xác ướp đỏ". Kỹ thuật đầu tiên xuất hiện từ năm 5000 TCN đến năm 3000 TCN.
Theo Mummipedia, người Chinchorro cổ sẽ cắt rời đầu, cánh tay, chân của người chết và lấy nội tạng. Sau đó, cơ thể người chết được làm nóng bằng cách đưa than nóng vào cơ thể rỗng.
Tiếp đến, để khô và loại bỏ thịt khỏi xương. Hộp sọ được cắt làm đôi. Họ nhồi một số vật liệu vào hộp sọ rồi khâu lại. Phần thi thể rỗng cũng được nhồi lông thú, sợi thực vật, đất sét... và phủ bên ngoài bằng lớp tro, mangan màu đen.
Cuối cùng, họ đội tóc giả và đeo mặt nạ đen cho xác ướp.
Xác ướp của người Chinchorro được nhồi nhiều vật liệu. Ảnh: CGTN.
Cách làm "xác ướp đỏ" được phát triển từ khoảng năm 2500 TCN. Điểm khác biệt lớn nhất là họ không cắt các bộ phận người chết. Bộ phận duy nhất bị cắt là đầu nhằm loại bỏ não. Sau đó, họ rạch bụng, vai người chết để bỏ nốt nội tạng, làm khô.
Điểm giống là xác ướp cũng được nhồi vật liệu để giữ được hình dáng ban đầu. Sau cùng, họ khâu kín lại để tạo thành xác ướp hoàn chỉnh rồi phủ lên lớp đất sơn đỏ.
Theo Zing
-
5 giờ trướcTính đến thời điểm tổ chức tang lễ, Lưu Bị đã chết được 3 tháng nhưng thi thể không có dấu hiệu phân hủy.
-
6 giờ trướcQuả sung nhỏ bé thường được dùng ăn kèm hoặc pha nước chấm, nhưng lại đem đến những lợi ích bất ngờ cho sức khỏe của bạn.
-
11 giờ trướcTuần qua, công suất đỉnh hệ thống điện và nhu cầu điện đạt kỷ lục mới. Nhiều kỷ lục mới về công suất cực đại và sản lượng điện tiêu thụ ngày đã được thiết lập.
-
20 giờ trướcBọ xít đang được bán với giá 350.000 - 400.000 đồng/kg, đắt hơn thịt bò loại ngon trong siêu thị.
-
1 ngày trướcNước dừa là thức uống giải nhiệt mùa nắng nóng nhưng không nên lạm dụng nước dừa uống hằng ngày, hoặc uống quá nhiều trong thời gian dài.
-
1 ngày trướcNgười dân ở nhiều địa phương có câu: ''Không ăn lư, hư một đời'' để nói về một loài đặc sản nổi tiếng ở Thanh Hóa, đó là con lư.
-
1 ngày trướcThời tiết nắng nóng, kỳ nghỉ kéo dài… là những nguyên nhân cơ bản khiến lượng khách tại các khu du lịch biển ở Hải Phòng và Quảng Ninh tăng đột biến dịp 30/4 - 1/5.
-
1 ngày trướcTòa nhà làm bằng gỗ Phoebe zhennan quý hiếm, được gọi là gỗ 'sợi vàng'. Người ta cho rằng nó được xây dựng vào thời nhà Minh, từ năm 1368 đến 1644.
-
1 ngày trướcMở đầu vlog đến Việt Nam, nam diễn viên Jung II Woo chia sẻ một ngày khám phá ẩm thực phố cổ Hà Nội. Tài tử "Gia đình là số 1" cho biết đồ ăn Việt Nam tuyệt vời hơn những gì anh kỳ vọng.
-
1 ngày trướcTham khảo bài viết này nếu bạn muốn làm cách làm tai heo ngâm mắm chua ngọt cực bắt vị cho cả gia đình.
-
2 ngày trướcVỏ của khoai lang hiếm khi được mọi người giữ lại, vì cho rằng nó không sạch và không tốt cho sức khỏe.
-
2 ngày trướcKhi các chính phủ trên toàn thế giới cố gắng cắt giảm lượng khí thải carbon, ngày càng có nhiều thành phố khuyến khích người dân từ bỏ ô tô chuyển sang đi xe đạp.
-
2 ngày trướcDịp lễ này, có ngày anh Thắng chạy 130 chuyến chở khách từ bãi xe đến chân thác Nàng Tiên (Vân Hồ, Sơn La) và ngược lại, thu hơn 3,2 triệu đồng.
-
2 ngày trướcChúng ta thường ăn phần nhân bên trong đỏ mọng của quả dưa hấu nhưng phần cùi trắng của dưa hấu cũng có những tác dụng có thể bạn chưa biết.
-
2 ngày trướcNhân việc phố Lò Đúc có 3 cây sao đen có dấu hiệu bị bức tử, Hà Nội đang cho chỉnh trang hàng cây sao đen được người Pháp trồng từ đầu thế kỷ trước này, khuyến cáo sẽ xử phạt người làm hại cây. Đây là động thái cần thiết để bảo vệ cảnh quan và môi trường đô thị.
-
2 ngày trướcBài viết sẽ giải đáp cho bạn câu hỏi "có được mang đồ ăn thừa trong buffet sáng khách sạn về phòng?".
-
2 ngày trướcTheo dõi bài viết này nếu bạn muốn biết một số thực phẩm nên tránh ăn vào mùa hè để bảo vệ sức khỏe.
-
2 ngày trướcNgày thứ hai trong dịp nghỉ lễ 30/4 - 1/5, thời tiết nắng nóng, nhiệt độ ngoài trời lên đến 40 độ C, nhiều người đã chọn công viên Yên Sở (quận Hoàng Mai) làm địa điểm cắm trại, thư giãn và gắn kết gia đình bởi nơi đây có không gian xanh rộng, nhiều cây xanh.
-
2 ngày trướcDưa hấu - một trong những loại quả được ưa chuộng mỗi dịp hè về bởi hương vị ngon ngọt thanh mát, nhưng ăn dưa hấu có tăng cân không?
-
3 ngày trướcUống nước lá xương sông có tác dụng gì là băn khoăn của nhiều người, hãy cùng xem giải đáp trong bài viết dưới đây.
Tin tức mới nhất
-
6 giờ trước
-
7 giờ trước
-
7 giờ trước
Hay nhất 2sao
-
15 ngày trước