Nền văn minh biết ướp xác trước Ai Cập 2.000 năm
Người Ai Cập nổi tiếng với những xác ướp. Tuy nhiên, họ không phải những người đầu tiên tìm ra công thức ướp xác.
Đó là những người Chinchorro ở sa mạc Atacama (Chile). Cách đây 7.000 năm, họ đã khám phá ra cách bảo quản xác người chết.
Những xác ướp cổ nhất
Sa mạc Atacama, nơi khô cằn nhất thế giới, có những xác ướp lâu đời nhất thế giới. Những cư dân Ai Cập đầu tiên xuất hiện vào khoảng năm 3150 TCN. Trong khi đó, người Chinchorro đã xuất hiện từ năm 7000 TCN và phát triển kỹ thuật ướp xác từ năm 5000 TCN.
Bernardo Arriaza, một nhà nhân chủng học vật lý tại Đại học Tarapacá cho biết: "Người Chinchorro là những người đầu tiên sinh sống ở phía bắc Chile và phía nam của Peru. Họ đã khai phá sa mạc Atacama".
Tại vùng Arica và Parinacota, người ta đã tìm thấy hàng trăm hài cốt của những người Chinchorro từ khoảng năm 5450 TCN đến năm 890 TCN. Năm 2021, nghĩa trang này đã được UNESCO thêm vào danh sách Di sản Thế giới vì những giá trị khảo cổ học to lớn.
Những xác ướp đầu tiên trên thế giới không phải do người Ai Cập làm ra. Ảnh: NatGeo.
Chúng không chỉ tiết lộ về cách thức ướp xác, chôn cất của nền văn hóa cổ đại. Những xác ướp này còn cho thấy cái nhìn mới về cấu trúc xã hội và tinh thần của cộng đồng thời bấy giờ. Khác với Ai Cập, ướp xác chỉ dành cho giới thượng lưu. Với người Chinchorro, ai cũng được ướp xác. Nó giống một nghi lễ dành cho người chết.
Mauricio Uribe, một nhà khảo cổ học tại Đại học Chile, chia sẻ người Chinchorro bảo quản thi thể người thân để mang lại cho họ cuộc sống vĩnh cửu. Với người Ai Cập, việc ướp xác gắn liền với quan niệm xuyên không sang thế giới khác.
Tập tục biến mất
Người Chinchorro sống nhờ việc đánh bắt cá và săn bắn hái lượm. Họ từng sống gần sông Camarones, nơi chứa hàm lượng asen cao. Asen là chất cực độc, tồn tại trong mạch nước hoặc sâu trong lòng đất. Đây là tác nhân gây ra nhiều vụ ngộ độc của người Chinchorro cổ.
Bernardo Arriaza nói những cộng đồng Chinchorro đầu tiên định cư gần sông Camarones đã bị nhiễm độc mạn tính bởi asen. Điều này dẫn đến tỷ lệ tử vong chu sinh (tử vong thai nhi) cao.
Sự đau buồn và mong muốn kéo dài vĩnh hằng cuộc sống của người thân đã khiến họ nghĩ ra cách ướp xác. Thực tế, những xác ướp đầu tiên của người Chinchorro (niên đại 5.000-3.000 năm TCN) là trẻ em, bào thai, trẻ sơ sinh. Nội tạng của chúng được lấy ra và thay thế bằng đất sét cùng các vật liệu khác.
Asen khiến những người Chinchorro đầu tiên bị nhiễm độc mạn tính. Ảnh: CGTN.
Tập tục này phát triển và kéo dài cho đến năm 890 TCN. Các xác ướp không giới hạn ở độ tuổi nào. Điểm chung là chúng đều được nhận xét "cực kỳ phức tạp và chẳng khác gì tác phẩm nghệ thuật".
Một nghiên cứu năm 2017 của Đại học Chile đã chỉ ra sự thích nghi di truyền của người Chinchorro phát triển theo thời gian, nhất là các khu vực có hàm lượng asen cao.
Kết quả cho thấy 68% dân số hiện tại ở Camarones có một biến thể của enzyme AS3MT trong bộ gen của họ. Biến thể này cho phép họ dễ dàng loại bỏ asen qua nước tiểu.
Sự thích nghi cao với asen cũng lý giải phần nào tục ướp xác của người Chinchorro biến mất dần vào thiên niên kỷ 1 TCN.
Cách người Chinchorro ướp xác
Có 2 kỹ thuật phổ biến là "xác ướp đen" và "xác ướp đỏ". Kỹ thuật đầu tiên xuất hiện từ năm 5000 TCN đến năm 3000 TCN.
Theo Mummipedia, người Chinchorro cổ sẽ cắt rời đầu, cánh tay, chân của người chết và lấy nội tạng. Sau đó, cơ thể người chết được làm nóng bằng cách đưa than nóng vào cơ thể rỗng.
Tiếp đến, để khô và loại bỏ thịt khỏi xương. Hộp sọ được cắt làm đôi. Họ nhồi một số vật liệu vào hộp sọ rồi khâu lại. Phần thi thể rỗng cũng được nhồi lông thú, sợi thực vật, đất sét... và phủ bên ngoài bằng lớp tro, mangan màu đen.
Cuối cùng, họ đội tóc giả và đeo mặt nạ đen cho xác ướp.
Xác ướp của người Chinchorro được nhồi nhiều vật liệu. Ảnh: CGTN.
Cách làm "xác ướp đỏ" được phát triển từ khoảng năm 2500 TCN. Điểm khác biệt lớn nhất là họ không cắt các bộ phận người chết. Bộ phận duy nhất bị cắt là đầu nhằm loại bỏ não. Sau đó, họ rạch bụng, vai người chết để bỏ nốt nội tạng, làm khô.
Điểm giống là xác ướp cũng được nhồi vật liệu để giữ được hình dáng ban đầu. Sau cùng, họ khâu kín lại để tạo thành xác ướp hoàn chỉnh rồi phủ lên lớp đất sơn đỏ.
Theo Zing
-
1 giờ trướcƯớp lạnh bánh mì tạo ra tinh bột kháng, giúp giảm 39% chỉ số đường huyết so với khi ăn nóng, hình thành cơ chế tiêu hóa gần giống với chất xơ, nhờ đó giảm nguy cơ tích mỡ.
-
6 giờ trướcBãi biển dài nhất, vịnh có nhiều đảo nhỏ nhất, đầm phá lớn nhất, đảo có mật độ dân số thấp nhất,… là những điều thú vị của du lịch biển đảo Việt Nam.
-
7 giờ trướcĐạp xe trong nhà hoặc đạp xe ngoài trời đều có tác dụng nhất định với sức khoẻ, dưới đây là tác dụng của đạp xe thể dục ngoài trời.
-
7 giờ trướcTiết trời mùa thu se lạnh cũng là lúc những món canh bổ dưỡng, nóng hổi lên ngôi, điển hình là món canh sườn đậu xanh hạt sen.
-
10 giờ trướcNữ du khách cho biết, trong thời gian du lịch ở xã Duy Vinh (huyện Duy Xuyên, Quảng Nam) đã bất cẩn đánh rơi chiếc ví khiến chị rất lo lắng.
-
20 giờ trướcKhông ít phụ nữ ở các vùng quê nghèo đã có hàng chục cuộc hôn nhân "ngắn chẳng tày gang" với những du khách giàu có để kiếm thêm thu nhập.
-
21 giờ trướcCác cư dân mạng đều rất bức xúc trước cách làm của nhà hàng này bởi không khác gì "lừa đảo".
-
1 ngày trướcCủ kiệu là món ăn dân dã, quen thuộc ở Việt Nam, nhưng với người Trung Quốc, củ kiệu thậm chí được ví như “linh chi” trong giới rau củ vì những giá trị dinh dưỡng của nó.
-
1 ngày trướcDi sản này cũng là 1 trong 5 điểm đến siêu ưu tiên mà Indonesia giới thiệu với du khách quốc tế.
-
1 ngày trướcĐôi khi chúng ta chỉ cần một ly nước uống phù hợp vào buổi sáng có thể mang lại những lợi ích tuyệt vời cho cơ thể.
-
1 ngày trướcSườn non kho nước dừa chế biến cực kỳ nhanh, đơn giản nhưng là món hao cơm mà người lớn, trẻ con đều rất thích.
-
1 ngày trướcNhiều du khách đang đổ xô đến Saskatchewan để săn lùng những quả táo màu tím, sau khi hình ảnh về chúng xuất hiện trên khắp các mạng xã hội.
-
1 ngày trướcNhiều người cho rằng việc thắng đường để tạo nước màu cho món thịt kho tàu tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư, điều này có đúng?
-
1 ngày trướcMón phở được đựng trong tô lớn, phục vụ 8 loại thịt bò khác nhau với tổng định lượng 450 gram. Mỗi ngày, chỉ có 10 tô phở được bán ra tại mỗi cơ sở.
-
1 ngày trướcNhiều chuyên trang du lịch khuyến cáo du khách cân nhắc trước khi sử dụng những chiếc ấm đun nước siêu tốc trong phòng khách sạn.
-
1 ngày trướcChân dung thực của vị pharaoh sáng lập Thung lũng các vị vua ở Ai Cập đã được tiết lộ nhờ công nghệ hiện đại.
-
1 ngày trướcNhiều người có thói quen uống sữa trước khi đi ngủ. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây sẽ khiến bạn phải thay đổi thói quen này.
-
1 ngày trướcTẩm ướp gia vị là một trong những khâu quan trọng quyết định sự thơm ngon của món gà nướng; các bí quyết ướp gà dưới đây sẽ giúp bạn có món ăn thành công.
-
1 ngày trướcTiệm cơm thố Chuyên Ký (Quận 1, TP.HCM) vừa được Michelin vinh danh ở hạng mục Bib Gourmand - quán ăn ngon, ấn tượng mà giá cả phải chăng.
Tin tức mới nhất
-
6 giờ trước
Hay nhất 2sao
-
11 ngày trước
-
11 ngày trước
-
11 ngày trước
-
11 ngày trước
-
11 ngày trước