Nền văn minh biết ướp xác trước Ai Cập 2.000 năm
Người Ai Cập nổi tiếng với những xác ướp. Tuy nhiên, họ không phải những người đầu tiên tìm ra công thức ướp xác.
Đó là những người Chinchorro ở sa mạc Atacama (Chile). Cách đây 7.000 năm, họ đã khám phá ra cách bảo quản xác người chết.
Những xác ướp cổ nhất
Sa mạc Atacama, nơi khô cằn nhất thế giới, có những xác ướp lâu đời nhất thế giới. Những cư dân Ai Cập đầu tiên xuất hiện vào khoảng năm 3150 TCN. Trong khi đó, người Chinchorro đã xuất hiện từ năm 7000 TCN và phát triển kỹ thuật ướp xác từ năm 5000 TCN.
Bernardo Arriaza, một nhà nhân chủng học vật lý tại Đại học Tarapacá cho biết: "Người Chinchorro là những người đầu tiên sinh sống ở phía bắc Chile và phía nam của Peru. Họ đã khai phá sa mạc Atacama".
Tại vùng Arica và Parinacota, người ta đã tìm thấy hàng trăm hài cốt của những người Chinchorro từ khoảng năm 5450 TCN đến năm 890 TCN. Năm 2021, nghĩa trang này đã được UNESCO thêm vào danh sách Di sản Thế giới vì những giá trị khảo cổ học to lớn.
Những xác ướp đầu tiên trên thế giới không phải do người Ai Cập làm ra. Ảnh: NatGeo.
Chúng không chỉ tiết lộ về cách thức ướp xác, chôn cất của nền văn hóa cổ đại. Những xác ướp này còn cho thấy cái nhìn mới về cấu trúc xã hội và tinh thần của cộng đồng thời bấy giờ. Khác với Ai Cập, ướp xác chỉ dành cho giới thượng lưu. Với người Chinchorro, ai cũng được ướp xác. Nó giống một nghi lễ dành cho người chết.
Mauricio Uribe, một nhà khảo cổ học tại Đại học Chile, chia sẻ người Chinchorro bảo quản thi thể người thân để mang lại cho họ cuộc sống vĩnh cửu. Với người Ai Cập, việc ướp xác gắn liền với quan niệm xuyên không sang thế giới khác.
Tập tục biến mất
Người Chinchorro sống nhờ việc đánh bắt cá và săn bắn hái lượm. Họ từng sống gần sông Camarones, nơi chứa hàm lượng asen cao. Asen là chất cực độc, tồn tại trong mạch nước hoặc sâu trong lòng đất. Đây là tác nhân gây ra nhiều vụ ngộ độc của người Chinchorro cổ.
Bernardo Arriaza nói những cộng đồng Chinchorro đầu tiên định cư gần sông Camarones đã bị nhiễm độc mạn tính bởi asen. Điều này dẫn đến tỷ lệ tử vong chu sinh (tử vong thai nhi) cao.
Sự đau buồn và mong muốn kéo dài vĩnh hằng cuộc sống của người thân đã khiến họ nghĩ ra cách ướp xác. Thực tế, những xác ướp đầu tiên của người Chinchorro (niên đại 5.000-3.000 năm TCN) là trẻ em, bào thai, trẻ sơ sinh. Nội tạng của chúng được lấy ra và thay thế bằng đất sét cùng các vật liệu khác.
Asen khiến những người Chinchorro đầu tiên bị nhiễm độc mạn tính. Ảnh: CGTN.
Tập tục này phát triển và kéo dài cho đến năm 890 TCN. Các xác ướp không giới hạn ở độ tuổi nào. Điểm chung là chúng đều được nhận xét "cực kỳ phức tạp và chẳng khác gì tác phẩm nghệ thuật".
Một nghiên cứu năm 2017 của Đại học Chile đã chỉ ra sự thích nghi di truyền của người Chinchorro phát triển theo thời gian, nhất là các khu vực có hàm lượng asen cao.
Kết quả cho thấy 68% dân số hiện tại ở Camarones có một biến thể của enzyme AS3MT trong bộ gen của họ. Biến thể này cho phép họ dễ dàng loại bỏ asen qua nước tiểu.
Sự thích nghi cao với asen cũng lý giải phần nào tục ướp xác của người Chinchorro biến mất dần vào thiên niên kỷ 1 TCN.
Cách người Chinchorro ướp xác
Có 2 kỹ thuật phổ biến là "xác ướp đen" và "xác ướp đỏ". Kỹ thuật đầu tiên xuất hiện từ năm 5000 TCN đến năm 3000 TCN.
Theo Mummipedia, người Chinchorro cổ sẽ cắt rời đầu, cánh tay, chân của người chết và lấy nội tạng. Sau đó, cơ thể người chết được làm nóng bằng cách đưa than nóng vào cơ thể rỗng.
Tiếp đến, để khô và loại bỏ thịt khỏi xương. Hộp sọ được cắt làm đôi. Họ nhồi một số vật liệu vào hộp sọ rồi khâu lại. Phần thi thể rỗng cũng được nhồi lông thú, sợi thực vật, đất sét... và phủ bên ngoài bằng lớp tro, mangan màu đen.
Cuối cùng, họ đội tóc giả và đeo mặt nạ đen cho xác ướp.
Xác ướp của người Chinchorro được nhồi nhiều vật liệu. Ảnh: CGTN.
Cách làm "xác ướp đỏ" được phát triển từ khoảng năm 2500 TCN. Điểm khác biệt lớn nhất là họ không cắt các bộ phận người chết. Bộ phận duy nhất bị cắt là đầu nhằm loại bỏ não. Sau đó, họ rạch bụng, vai người chết để bỏ nốt nội tạng, làm khô.
Điểm giống là xác ướp cũng được nhồi vật liệu để giữ được hình dáng ban đầu. Sau cùng, họ khâu kín lại để tạo thành xác ướp hoàn chỉnh rồi phủ lên lớp đất sơn đỏ.
Theo Zing
-
19 phút trướcHành trình đi bộ du lịch từ Tứ Xuyên tới Tây Tạng đã biến gương mặt của cô gái 28 tuổi sau 3 năm bị đen sạm và nhiều vết chân chim không khác gì phụ nữ ở tuổi 50.
-
1 giờ trướcHiện tại, giá vé máy bay khứ hồi chặng Hà Nội - TPHCM rẻ nhất khoảng 3,8 triệu đồng. Theo phản ánh của khách, giá này tương đối cao so với cùng kỳ năm ngoái.
-
3 giờ trướcHạn chế nấu ăn, không xách, mang vật nặng, không để tay tiếp xúc trực tiếp với chất tẩy rửa mạnh. Thậm chí, mở nút chai cũng phải nhờ người hỗ trợ....
-
5 giờ trướcNhiều người vẫn luôn tự hỏi, loại giò có bề mặt mịn màng và đặc liệu có ngon hơn loại khi cắt ra thấy có nhiều lỗ nhỏ, nên chọn loại nào khi mua.
-
6 giờ trướcTheo Sohu, hỗn hợp giấm trắng pha với đường phèn mang lại ba lợi ích rất tuyệt vời, vậy đó là những lợi ích gì, cách pha ra sao?
-
8 giờ trướcTỉnh Vân Nam, Trung Quốc vốn nổi tiếng với phong cảnh xinh đẹp và nền ẩm thực đa dạng. Trong đó có món "bún qua cầu" có lịch sử hơn 100 năm.
-
9 giờ trướcNước chè tươi là thức uống quen thuộc với nhiều người, vậy uống nước chè tươi có tác dụng gì với sức khoẻ
-
21 giờ trướcBộ trưởng Bộ Ngoại giao cho biết, hiện có 13 nước được Việt Nam miễn thị thực đơn phương, đây là những thị trường du lịch trọng điểm, có nhiều khách đến Việt Nam.
-
1 ngày trướcVị khách người Mỹ là khách quen của quán bún cá có tuổi đời hơn 20 năm ở Hà Nội, nơi bán món chả cá xương giòn rụm và cá cuốn thịt không nơi nào có.
-
1 ngày trướcChàng trai Mỹ chụp ảnh một quán "cầy tơ - tiểu hổ" ở Bình Dương rồi đăng lên MXH: "Nhà hàng này yêu thú cưng đến mức chụp ảnh chúng lên biển quảng cáo".
-
1 ngày trướcChủ quán ăn tại TP Quy Nhơn tố nam TikToker vờ đến quay clip quảng bá cho quán để không phải trả tiền suất ăn. Nam TikToker cho rằng sự việc chỉ là hiểu lầm.
-
1 ngày trướcỚt chuông chứa nguồn dinh dưỡng tuyệt vời và là sự lựa chọn lý tưởng cho các chế độ ăn, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính, kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng sống.
-
1 ngày trướcMangya là thành phố bao quanh bởi hoang mạc rộng lớn nhưng lại ẩn chứa một vẻ đẹp choáng ngợp khiến người ta phải trầm trồ.
-
1 ngày trướcQuả quất được dùng nhiều hằng ngày trong chế biến món ăn, đồ uống và có nhiều tác dụng với sức khỏe.
-
1 ngày trướcSao chổi quỷ, một trong những ngôi sao chổi sáng nhất từng được ghi nhận, sắp di chuyển gần Trái Đất và có thể quan sát bằng mắt thường. Đây là cơ hội quan sát gần như là duy nhất trong đời mỗi người.
-
1 ngày trướcChuyên gia giải đáp băn khoăn ăn măng tươi có thể bị ngộ độc không.
-
1 ngày trướcBãi rạn Nam Ô phường Hòa Hiệp Nam, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng gồm những phiến đá xếp bao bọc ở quanh ghềnh đá Nam Ô. Mùa Xuân tạo hóa ban tặng cho bãi rạn một màu xanh diệu kỳ của rêu. Mùa rêu xanh ở bãi rạn Nam Ô hiện đã trở thành một điểm thu hút đông đảo người dân, du khách đến chụp ảnh.
-
1 ngày trướcHầu hết ai cũng biết Omega-3 là loại chất béo tốt cho sức khoẻ, nhưng không phải ai cũng biết hết tác dụng cụ thể của Omega-3.
-
1 ngày trướcGan lợn là thực phẩm chứa nhiều đạm, chất béo,... tuy nhiên không nên kết hợp gan lợn cùng một vài món ăn nếu không muốn bệnh tiến triển nặng hơn.
-
1 ngày trướcĐầu tôm, đường chỉ trên lưng tôm là cơ quan tiêu hóa của loại thủy sản này. Nhiều người e ngại nếu ăn cả hai bộ phận đó sẽ không tốt cho sức khỏe.
Tin tức mới nhất
-
19 phút trước
-
1 giờ trước
Hay nhất 2sao
-
24 ngày trước
-
24 ngày trước
-
23 ngày trước