Nền văn minh biết ướp xác trước Ai Cập 2.000 năm
Người Ai Cập nổi tiếng với những xác ướp. Tuy nhiên, họ không phải những người đầu tiên tìm ra công thức ướp xác.
Đó là những người Chinchorro ở sa mạc Atacama (Chile). Cách đây 7.000 năm, họ đã khám phá ra cách bảo quản xác người chết.
Những xác ướp cổ nhất
Sa mạc Atacama, nơi khô cằn nhất thế giới, có những xác ướp lâu đời nhất thế giới. Những cư dân Ai Cập đầu tiên xuất hiện vào khoảng năm 3150 TCN. Trong khi đó, người Chinchorro đã xuất hiện từ năm 7000 TCN và phát triển kỹ thuật ướp xác từ năm 5000 TCN.
Bernardo Arriaza, một nhà nhân chủng học vật lý tại Đại học Tarapacá cho biết: "Người Chinchorro là những người đầu tiên sinh sống ở phía bắc Chile và phía nam của Peru. Họ đã khai phá sa mạc Atacama".
Tại vùng Arica và Parinacota, người ta đã tìm thấy hàng trăm hài cốt của những người Chinchorro từ khoảng năm 5450 TCN đến năm 890 TCN. Năm 2021, nghĩa trang này đã được UNESCO thêm vào danh sách Di sản Thế giới vì những giá trị khảo cổ học to lớn.
Những xác ướp đầu tiên trên thế giới không phải do người Ai Cập làm ra. Ảnh: NatGeo.
Chúng không chỉ tiết lộ về cách thức ướp xác, chôn cất của nền văn hóa cổ đại. Những xác ướp này còn cho thấy cái nhìn mới về cấu trúc xã hội và tinh thần của cộng đồng thời bấy giờ. Khác với Ai Cập, ướp xác chỉ dành cho giới thượng lưu. Với người Chinchorro, ai cũng được ướp xác. Nó giống một nghi lễ dành cho người chết.
Mauricio Uribe, một nhà khảo cổ học tại Đại học Chile, chia sẻ người Chinchorro bảo quản thi thể người thân để mang lại cho họ cuộc sống vĩnh cửu. Với người Ai Cập, việc ướp xác gắn liền với quan niệm xuyên không sang thế giới khác.
Tập tục biến mất
Người Chinchorro sống nhờ việc đánh bắt cá và săn bắn hái lượm. Họ từng sống gần sông Camarones, nơi chứa hàm lượng asen cao. Asen là chất cực độc, tồn tại trong mạch nước hoặc sâu trong lòng đất. Đây là tác nhân gây ra nhiều vụ ngộ độc của người Chinchorro cổ.
Bernardo Arriaza nói những cộng đồng Chinchorro đầu tiên định cư gần sông Camarones đã bị nhiễm độc mạn tính bởi asen. Điều này dẫn đến tỷ lệ tử vong chu sinh (tử vong thai nhi) cao.
Sự đau buồn và mong muốn kéo dài vĩnh hằng cuộc sống của người thân đã khiến họ nghĩ ra cách ướp xác. Thực tế, những xác ướp đầu tiên của người Chinchorro (niên đại 5.000-3.000 năm TCN) là trẻ em, bào thai, trẻ sơ sinh. Nội tạng của chúng được lấy ra và thay thế bằng đất sét cùng các vật liệu khác.
Asen khiến những người Chinchorro đầu tiên bị nhiễm độc mạn tính. Ảnh: CGTN.
Tập tục này phát triển và kéo dài cho đến năm 890 TCN. Các xác ướp không giới hạn ở độ tuổi nào. Điểm chung là chúng đều được nhận xét "cực kỳ phức tạp và chẳng khác gì tác phẩm nghệ thuật".
Một nghiên cứu năm 2017 của Đại học Chile đã chỉ ra sự thích nghi di truyền của người Chinchorro phát triển theo thời gian, nhất là các khu vực có hàm lượng asen cao.
Kết quả cho thấy 68% dân số hiện tại ở Camarones có một biến thể của enzyme AS3MT trong bộ gen của họ. Biến thể này cho phép họ dễ dàng loại bỏ asen qua nước tiểu.
Sự thích nghi cao với asen cũng lý giải phần nào tục ướp xác của người Chinchorro biến mất dần vào thiên niên kỷ 1 TCN.
Cách người Chinchorro ướp xác
Có 2 kỹ thuật phổ biến là "xác ướp đen" và "xác ướp đỏ". Kỹ thuật đầu tiên xuất hiện từ năm 5000 TCN đến năm 3000 TCN.
Theo Mummipedia, người Chinchorro cổ sẽ cắt rời đầu, cánh tay, chân của người chết và lấy nội tạng. Sau đó, cơ thể người chết được làm nóng bằng cách đưa than nóng vào cơ thể rỗng.
Tiếp đến, để khô và loại bỏ thịt khỏi xương. Hộp sọ được cắt làm đôi. Họ nhồi một số vật liệu vào hộp sọ rồi khâu lại. Phần thi thể rỗng cũng được nhồi lông thú, sợi thực vật, đất sét... và phủ bên ngoài bằng lớp tro, mangan màu đen.
Cuối cùng, họ đội tóc giả và đeo mặt nạ đen cho xác ướp.
Xác ướp của người Chinchorro được nhồi nhiều vật liệu. Ảnh: CGTN.
Cách làm "xác ướp đỏ" được phát triển từ khoảng năm 2500 TCN. Điểm khác biệt lớn nhất là họ không cắt các bộ phận người chết. Bộ phận duy nhất bị cắt là đầu nhằm loại bỏ não. Sau đó, họ rạch bụng, vai người chết để bỏ nốt nội tạng, làm khô.
Điểm giống là xác ướp cũng được nhồi vật liệu để giữ được hình dáng ban đầu. Sau cùng, họ khâu kín lại để tạo thành xác ướp hoàn chỉnh rồi phủ lên lớp đất sơn đỏ.
Theo Zing
-
1 giờ trướcNhiều người mới chỉ biết đến công dụng của quả ớt mà không biết lá ớt cũng rất tốt cho sức khỏe.
-
2 giờ trướcKhông chỉ cho loại mật thơm ngon và quý hiếm, để thu hoạch được 1 lít mật ong này, người ta phải lấy từ 5-6 tổ ong mới đủ, vì vậy, giá lên tới cả triệu đồng/lít.
-
6 giờ trướcĐà Lạt đang chứng kiến một hiện tượng kỳ lạ chưa từng thấy khi hoa mai đào nở rộ dọc đường phố vào giữa tháng 4.
-
11 giờ trướcChủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã chỉ đạo huyện Hoằng Hóa xử lý ngay bãi đá nham nhở và “bẫy” chông sắt ở bãi biển Hải Tiến theo báo VietNamNet phản ánh.
-
11 giờ trướcNước táo đỏ, hay còn gọi là trà táo đỏ, là loại thức uống giúp cải thiện sức khỏe và sắc đẹp.
-
12 giờ trướcMãng cầu được xem là loại trái cây giàu xơ và chất dinh dưỡng nhưng lại ít calo. Mặc dù khá phổ biến, nhưng ít ai biết được tác dụng của mãng cầu đối với sức khỏe.
-
15 giờ trướcThông tư 42/2023/TT-BGTVT của Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) sửa đổi, bổ sung có hiệu lực từ ngày 15/2 nêu rõ một số quy định mới trong quá trình check-in đưa trẻ em lên máy bay.
-
1 ngày trướcChỉ với nguyên liệu đơn giản và cách làm ngắn gọn là bạn đã có ngay một món ăn siêu ngon để đãi cả nhà rồi.
-
1 ngày trướcVới Seo Yu Jin, cô luôn thưởng cho bản thân cứ sau 10 ngày ăn uống nghiêm túc sẽ có một ngày ăn xả láng.
-
1 ngày trướcViệc sắm lễ vật dâng lên các vị vua sao cho đúng, đảm bảo trang nghiêm thì không phải ai cũng biết. Bài viết này sẽ chia sẻ cách sắm lễ ngày Giỗ Tổ Hùng Vương.
-
1 ngày trướcĐây là lần xuất hiện hiếm hoi của sao chổi ở trạng thái tốt nhất và sáng nhất.
-
1 ngày trướcMồng tơi là loại rau có nhiều vào mùa hè khi chứa nhiều dưỡng chất quan trọng cho cơ thể. Tuy nhiên không phải ai cũng phù hợp để ăn mồng tơi.
-
1 ngày trướcSalar de Uyuni điểm đến du lịch độc đáo và hấp dẫn ở Bolivia, nơi du khách có thể chiêm ngưỡng cảnh quan thiên nhiên của cánh đồng muối lớn nhất thế giới.
-
1 ngày trướcTáo đỏ từ lâu được coi là thần dược của thiên nhiên với sức khoẻ của con người. Vậy, uống nước táo đỏ khô có tác dụng gì với sức khỏe con người?
-
1 ngày trướcNhững người thường xuyên ăn hải sản có thể tăng nguy cơ phơi nhiễm hóa chất vĩnh cửu.
-
1 ngày trướcKhông cần phải ra quán, bạn vẫn có thể tự chế biến món bò kho tiêu ngon đúng vị ngay tại nhà với cách làm đơn giản dưới đây.
-
1 ngày trướcDự án nghệ thuật, thời trang "Việt Nam Đa Sắc 2024" khởi động với sự chuẩn bị kỹ lưỡng nhằm chinh phục sàn diễn thời trang trên đất nước tỉ dân.
-
1 ngày trướcCó không ít người đã bị thương do tách vỏ hàu không đúng cách. Mẹo dưới đây sẽ khiến việc tách vỏ hàu không còn là nỗi sợ của các bà nội trợ.
-
2 ngày trướcTrong những lần ghé thăm Việt Nam, rất nhiều người nổi tiếng quốc tế không ngần ngại bày tỏ sự hâm mộ và tình yêu đối với ẩm thực đất nước hình chữ S. Những khoảnh khắc "mê mẩn" với món ăn Việt đã khiến các fan không khỏi thán phục và mong muốn trải nghiệm những món đặc sản này.
-
2 ngày trướcHai món ăn đặc trưng ngày Giỗ Tổ Hùng Vương, cũng là lễ vật không thể thiếu trong lễ cúng Tổ, được xem như biểu tượng của trời, đất và sự phồn thịnh của đất nước.
Tin tức mới nhất
-
20 phút trước
-
50 phút trước
-
1 giờ trước
-
1 giờ trước