Nền văn minh biết ướp xác trước Ai Cập 2.000 năm
Người Ai Cập nổi tiếng với những xác ướp. Tuy nhiên, họ không phải những người đầu tiên tìm ra công thức ướp xác.
Đó là những người Chinchorro ở sa mạc Atacama (Chile). Cách đây 7.000 năm, họ đã khám phá ra cách bảo quản xác người chết.
Những xác ướp cổ nhất
Sa mạc Atacama, nơi khô cằn nhất thế giới, có những xác ướp lâu đời nhất thế giới. Những cư dân Ai Cập đầu tiên xuất hiện vào khoảng năm 3150 TCN. Trong khi đó, người Chinchorro đã xuất hiện từ năm 7000 TCN và phát triển kỹ thuật ướp xác từ năm 5000 TCN.
Bernardo Arriaza, một nhà nhân chủng học vật lý tại Đại học Tarapacá cho biết: "Người Chinchorro là những người đầu tiên sinh sống ở phía bắc Chile và phía nam của Peru. Họ đã khai phá sa mạc Atacama".
Tại vùng Arica và Parinacota, người ta đã tìm thấy hàng trăm hài cốt của những người Chinchorro từ khoảng năm 5450 TCN đến năm 890 TCN. Năm 2021, nghĩa trang này đã được UNESCO thêm vào danh sách Di sản Thế giới vì những giá trị khảo cổ học to lớn.
Những xác ướp đầu tiên trên thế giới không phải do người Ai Cập làm ra. Ảnh: NatGeo.
Chúng không chỉ tiết lộ về cách thức ướp xác, chôn cất của nền văn hóa cổ đại. Những xác ướp này còn cho thấy cái nhìn mới về cấu trúc xã hội và tinh thần của cộng đồng thời bấy giờ. Khác với Ai Cập, ướp xác chỉ dành cho giới thượng lưu. Với người Chinchorro, ai cũng được ướp xác. Nó giống một nghi lễ dành cho người chết.
Mauricio Uribe, một nhà khảo cổ học tại Đại học Chile, chia sẻ người Chinchorro bảo quản thi thể người thân để mang lại cho họ cuộc sống vĩnh cửu. Với người Ai Cập, việc ướp xác gắn liền với quan niệm xuyên không sang thế giới khác.
Tập tục biến mất
Người Chinchorro sống nhờ việc đánh bắt cá và săn bắn hái lượm. Họ từng sống gần sông Camarones, nơi chứa hàm lượng asen cao. Asen là chất cực độc, tồn tại trong mạch nước hoặc sâu trong lòng đất. Đây là tác nhân gây ra nhiều vụ ngộ độc của người Chinchorro cổ.
Bernardo Arriaza nói những cộng đồng Chinchorro đầu tiên định cư gần sông Camarones đã bị nhiễm độc mạn tính bởi asen. Điều này dẫn đến tỷ lệ tử vong chu sinh (tử vong thai nhi) cao.
Sự đau buồn và mong muốn kéo dài vĩnh hằng cuộc sống của người thân đã khiến họ nghĩ ra cách ướp xác. Thực tế, những xác ướp đầu tiên của người Chinchorro (niên đại 5.000-3.000 năm TCN) là trẻ em, bào thai, trẻ sơ sinh. Nội tạng của chúng được lấy ra và thay thế bằng đất sét cùng các vật liệu khác.
Asen khiến những người Chinchorro đầu tiên bị nhiễm độc mạn tính. Ảnh: CGTN.
Tập tục này phát triển và kéo dài cho đến năm 890 TCN. Các xác ướp không giới hạn ở độ tuổi nào. Điểm chung là chúng đều được nhận xét "cực kỳ phức tạp và chẳng khác gì tác phẩm nghệ thuật".
Một nghiên cứu năm 2017 của Đại học Chile đã chỉ ra sự thích nghi di truyền của người Chinchorro phát triển theo thời gian, nhất là các khu vực có hàm lượng asen cao.
Kết quả cho thấy 68% dân số hiện tại ở Camarones có một biến thể của enzyme AS3MT trong bộ gen của họ. Biến thể này cho phép họ dễ dàng loại bỏ asen qua nước tiểu.
Sự thích nghi cao với asen cũng lý giải phần nào tục ướp xác của người Chinchorro biến mất dần vào thiên niên kỷ 1 TCN.
Cách người Chinchorro ướp xác
Có 2 kỹ thuật phổ biến là "xác ướp đen" và "xác ướp đỏ". Kỹ thuật đầu tiên xuất hiện từ năm 5000 TCN đến năm 3000 TCN.
Theo Mummipedia, người Chinchorro cổ sẽ cắt rời đầu, cánh tay, chân của người chết và lấy nội tạng. Sau đó, cơ thể người chết được làm nóng bằng cách đưa than nóng vào cơ thể rỗng.
Tiếp đến, để khô và loại bỏ thịt khỏi xương. Hộp sọ được cắt làm đôi. Họ nhồi một số vật liệu vào hộp sọ rồi khâu lại. Phần thi thể rỗng cũng được nhồi lông thú, sợi thực vật, đất sét... và phủ bên ngoài bằng lớp tro, mangan màu đen.
Cuối cùng, họ đội tóc giả và đeo mặt nạ đen cho xác ướp.
Xác ướp của người Chinchorro được nhồi nhiều vật liệu. Ảnh: CGTN.
Cách làm "xác ướp đỏ" được phát triển từ khoảng năm 2500 TCN. Điểm khác biệt lớn nhất là họ không cắt các bộ phận người chết. Bộ phận duy nhất bị cắt là đầu nhằm loại bỏ não. Sau đó, họ rạch bụng, vai người chết để bỏ nốt nội tạng, làm khô.
Điểm giống là xác ướp cũng được nhồi vật liệu để giữ được hình dáng ban đầu. Sau cùng, họ khâu kín lại để tạo thành xác ướp hoàn chỉnh rồi phủ lên lớp đất sơn đỏ.
Theo Zing
-
40 phút trướcGiá chanh Trung Quốc (chanh Quảng Đông) giảm từng ngày. Số lượng đầu mối nhập về tăng trong khi thị trường có dấu hiệu bão hòa.
-
6 giờ trướcMột du khách người Anh đã bị tuyên án ba tháng tù giam và sau đó bị trục xuất về nước vì xúc phạm nặng nề nữ tiếp viên hàng không ở Dubai.
-
6 giờ trướcNhiều món ăn khoái khẩu của người Việt là thủ phạm “âm thầm” sinh đàm trong phổi, khiến cho tình trạng đàm, ho, khó thở ngày một nghiêm trọng hơn. Đừng tiếc 3 phút để đọc bài này!
-
9 giờ trướcMật ong là thực phẩm đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, vậy uống vào buổi tối trước khi đi ngủ bạn sẽ nhận được những công dụng vàng gì.
-
18 giờ trướcTáo mèo có công dụng chủ yếu là điều trị các chứng rối loạn tiêu hóa do ăn nhiều thịt, dầu mỡ, trẻ em uống sữa không tiêu, chữa chứng mất ngủ, các bệnh lý về tim mạch…
-
18 giờ trướcDù còn gần 1 tháng nữa mới tới Giáng sinh, song không khí lễ hội đã tràn ngập khắp các đường phố châu Âu và Mỹ. Những cây thông Noel rực rỡ đèn màu đã được dựng lên, trong khi những khu chợ Giáng sinh nổi tiếng từ Stratsburg (Pháp) đến Nuremberg (Đức) cũng bắt đầu mở cửa. Đây là nét văn hóa truyền thống đặc sắc không thể thiếu vào mỗi dịp cuối năm.
-
20 giờ trướcMột phụ nữ ở Tiền Giang nhập viện trong tình trạng lơ mơ, nhiễm trùng nặng vì chiếc xương 3,5cm xuyên ruột chui vào ổ bụng. Người này có thói quen vừa ăn cơm vừa nói chuyện nên không biết bị hóc xương cá khi nào.
-
1 ngày trướcDưới chân núi Voi, cạnh cao tốc Liên Khương - Prenn, một quả đồi rộng lớn được bao phủ hoa dã quỳ vàng rực, khiến du khách say mê tìm kiếm khi tới Đà Lạt.
-
1 ngày trướcSau khi thức dậy buổi sáng, bụng rỗng là “thời điểm vàng” giúp chị em biến một số thực phẩm quen thuộc thành “thần dược” cho sức khỏe và sắc đẹp.
-
1 ngày trướcKhu resort rộng 3000m2 tại huyện Cẩm Mỹ (Đồng Nai) được anh Huỳnh Bảo Toàn (ngụ TPHCM) sử dụng để tạo nơi vui chơi, nghỉ dưỡng cho gia đình và bạn bè.
-
1 ngày trướcGoogle Maps là "trợ thủ" cho nhiều tài xế trong trường hợp không biết đường hoặc muốn tìm kiếm lối đi tắt để tránh ùn tắc. Tuy nhiên, không phải lúc nào Google Maps cũng dẫn mọi người đi đúng đường.
-
1 ngày trướcThời tiết chuyển mưa rét khiến mâm cơm gia đình càng trở nên hấp dẫn hơn, vậy hôm nay ăn gì? Chiêu đãi cả nhà món nào để thỏa cơn thèm chiếc bụng đói?
-
1 ngày trướcTrong chuyến du lịch Cao Bằng gần đây, chàng YouTuber Hàn Quốc không khỏi ấn tượng với loạt món đặc sản nức tiếng có giá thành bình dân như phở chua, phở vịt quay, bánh cao chằng, bánh áp chao,...
-
1 ngày trướcCác bạn trẻ thành thị chắc không biết đến đồ vật này, những ai biết về nó chắc đều đã ở tuổi trung niên.
-
1 ngày trướcCơ ngơi từng thuộc về Nghị Bính, nguyên mẫu nhân vật Bá Kiến truyện “Chí Phèo”, chuyển đến 7 đời chủ; 2 người chủ đã treo cổ tự tử trên khu đất rộng gần 900m2 này.
-
1 ngày trướcSáu du khách Trung Quốc bị phát hiện xin tiền trên đường phố ở Bangkok đã bị cấm quay lại Thái Lan trong vòng 10 năm tới.
-
2 ngày trướcMới đây, Pháp ban hành điều luật về việc cấm hút thuốc trên bãi biển, trong rừng và các không gian xanh khác. Nước này đưa ra lệnh cấm hút thuốc ở một số khu vực công cộng như một phần của kế hoạch chống thuốc lá toàn diện.
-
2 ngày trướcKhi lặn xuống nước biểu diễn cho khách tham quan, trang phục của "nàng tiên cá" ở Nam Phi bị vướng vào một mảnh san hô khiến cô suýt bị ngộp nước và thoát chết trong tích tắc nhờ biết xử lý kịp thời.
-
2 ngày trướcCon đường thu hút hàng triệu lượt xem do có kết cấu rất đặc biệt, nằm lọt thỏm giữa vách đá dựng đứng 90 độ với một đầu dẫn về phía biển ở Bali, Indonesia.
-
2 ngày trướcDọc mùng là thực phẩm quen thuộc trồng ở một số địa phương, chế biến thành nhiều món ăn khác nhau.
Tin tức mới nhất
-
20 phút trước
-
35 phút trước
Hay nhất 2sao
-
-
5 ngày trước