Lạ lùng chuyện cả làng lập bàn thờ sống chính mình
Lập bàn thờ cho chính mình và người thân khi đang còn sống, nghe thì có vẻ lạ lùng nhưng đó là một nét phong tục độc đáo được đồng bào Vân Kiều sinh sống tại các huyện miền núi phía Tây, tỉnh Quảng Trị đã gìn giữ bao đời nay.
Ông Hồ Văn Hùng kể về phong tục thờ hồn người sống của dân tộc mình.
Ly kỳ chuyện thờ… “hồn” người sống
Ở nhiều vùng miền của nước ta, việc thờ cúng những người đã khuất đã là điều quen thuộc. Nhưng ngoài thờ “hồn” những người đã khuất, chuyện có một dân tộc thờ… “hồn” người sống quả là điều nghe thật khó tin. Để thỏa sự tò mò, chúng tôi ngược đường tìm lên các huyện miền núi tỉnh Quảng Trị, nơi tập trung sinh sống của phần đông đồng bào người Vân Kiều để được mục sở thị về phong tục lạ kỳ này.
Qua sự giới thiệu của một vài người quen, chúng tôi tìm đến xã Hướng Hiệp, huyện Đakrông (Quảng Trị) tìm gặp ông Hồ Văn Hùng, nguyên là Phó ban Dân vận Huyện ủy Đakrông. Hiện tại, ông Hùng vừa là một thầy lang có tiếng vừa là một già làng có uy tín.
Gặp chúng tôi, ông Hùng niềm nở: “Nếu các anh lên đây hỏi đồng bào Vân Kiều về tục thờ hồn người sống thì rất ít người biết rõ ngọn ngành, mà nếu có biết thì không ai dám kể cho các anh nghe đâu. Đây là một phong tục rất riêng của người Vân Kiều được tổ tiên xa xưa truyền lại, con cháu chỉ biết thờ vị thần đó là để cầu bình an, may mắn và sức khỏe cho chính mình. Họ tôn trọng nhưng cũng rất sợ đụng chạm khiến thần linh trách phạt nên thường kiêng kỵ, lảng tránh mỗi khi có người nhắc đến”.
Bước chân vào ngôi nhà được thiết kế theo kiểu miền xuôi, hình ảnh đầu tiên đập vào mắt chúng tôi là có đến hai bàn thờ lớn được gia đình ông Hùng đặt ở vị trí trang nghiêm. Ngoài bàn thờ dành cho những người đã khuất, phía trên cao là một bàn thờ khác với những đồ vật được làm bằng tre nứa có hình thù rất lạ mắt. Tất cả đều phủ một lớp bụi và mạng nhện dày đặc, điều đó càng toát lên vẻ huyền bí khiến cho những ai lần đầu nhìn thấy cũng cảm thấy hiếu kỳ muốn tìm hiểu.
Ông Hồ Văn Hùng chia sẻ về tục lập bàn thờ sống chính mình của đồng bào Vân Kiều: “Cũng giống như nhiều dân tộc khác, đồng bào Vân Kiều rất xem trọng đời sống tâm linh. Với quan niệm rằng mỗi người sinh ra đều mang trong mình một linh hồn, từ lúc chào đời cho đến lúc mất đi việc thờ cúng linh hồn chính mình để thần bổn mạng luôn ở bên che chở thân xác luôn được người dân Vân Kiều nghiêm túc thực hiện”.
Trên bàn thờ “hồn sống” của gia đình người Vân Kiều có rất nhiều đồ vật khác nhau là bởi mỗi đồ vật tượng trưng cho mỗi thành viên trong gia đình. Tùy theo mức độ cúng “hồn” của từng người mà đồ vật đi kèm cũng có hình thù và vị trí đặt khác nhau. Những ai mới được cúng lần đầu thì linh hồn được thờ trong bát sứ có kiềng tre. Càng cúng lên cấp cao hơn thì bát càng lớn hơn được đặt trong những chiếc Gieel giống như mô hình những ngôi nhà làm bằng tre nứa thu nhỏ.
Mỗi đứa trẻ khi sinh ra sau ba ngày đều được cúng lễ rửa sau sinh (tiếng Vân Kiều gọi là Sã boãi). Lễ bắt buộc phải có hai con gà, gà trước khi cúng bắt buộc phải còn sống thì thần linh mới phù hộ cho đứa trẻ sau này luôn được khỏe mạnh.
Khi đứa trẻ tròn một tháng tuổi sẽ được cúng tiếp lễ mừng đặt tên (tiếng Vân Kiều gọi là Rờ Mưrng). Ở lễ này, lễ vật bắt buộc phải là một con lợn để mừng đứa trẻ có tên, đã được thần hộ mạng đi theo che chở. Sau lễ mừng đặt tên, hồn của đứa bé chính thức được đưa lên bàn thờ gia đình để bắt đầu việc thờ cúng như những người thân khác trong gia đình. Tùy vào mỗi người mà sau này cấp độ cúng hồn sống sẽ khác nhau và lễ vật càng về sau càng phức tạp hơn.
Những điều luật bất thành văn
Bàn thờ linh hồn người sống của gia đình người Vân Kiều.
Hiện nay, đồng bào Vân Kiều sinh sống ở các huyện miền núi Quảng Trị vẫn duy trì phong tục thờ linh hồn của chính mình. Tuy đã có kết hợp giữa nét hiện đại và truyền thống nhưng về cơ bản vẫn giữ được y nguyên ý nghĩa ban đầu. Việc thờ hồn người sống giữa nam và nữ đã không có sự phân biệt nhưng có những luật lệ và những điều kiêng kỵ bắt buộc mọi người phải tuân thủ theo.
Đối với những người muốn gia nhập hoặc muốn tách ra khỏi dòng họ đều phải thực hiện nguyên tắc “vào gà ra lợn”. Nghĩa là muốn vào họ thì phải cúng gà còn muốn ra thì nhất định lễ vật phải là một con lợn. Với mỗi mục đích khác nhau thì lễ vật yêu cầu cũng khác nhau. Tùy vào việc người đó muốn kết nghĩa anh em, người đó thuộc dân tộc nào… mà lễ vật thay đổi có khi là gà có khi là lợn. Nhưng nếu muốn nhận làm con nuôi trong gia đình thì bắt buộc phải cúng trâu cho thần bổn mạng, không có trâu thì cúng dê để thay thế.
Người Vân Kiều quan niệm thờ “hồn” người sống cũng quan trọng giống như thờ “hồn” người đã khuất bởi mọi thay đổi trong cuộc sống đều liên quan đến vị thần bổn mạng. Mọi hoạt động tự ý chưa được xin phép lên bàn thờ người sống đều phải cúng tạ lỗi với thần bổn mạng. Vị trí bàn thờ vì vậy cũng được gia chủ đặt ở vị trí cao nhất trong nhà để tránh việc vô tình phạm thượng đến đấng thần linh.
Mỗi năm khi gần đến Tết, chủ nhà mới tiến hành dọn dẹp thay Gieel và cúng trên bàn thờ người sống một lần. Sau khi thắp nén nhang và khấn vài câu lên bàn thờ, ông Hùng cho chúng tôi biết thêm: “Đến Tết người ta hay cúng cho hồn người khuất, người còn sống cũng mua sắm đồ mới thì linh hồn của người sống cũng cần được cúng như để thể hiện sự tôn trọng. Trừ ngày Tết và ngày buộc phải cúng “hồn sống” ra thì chỉ có những lúc như người thân có việc đi xa mới cúng để cầu an chứ trong năm bàn thờ người sống không được đụng chạm đến. Nếu lỡ chạm đến thì nhất định phải cúng để tạ lỗi, đó là lí do vì sao trên bàn thờ thường xuyên phủ đầy bụi bặm và mạng nhện”.
Việc thờ hồn người sống chỉ kết thúc khi nào người đó chết đi. Những thứ liên quan trên bàn thờ người sống sẽ được chôn theo cùng người đã mất. Lúc này linh hồn người đó sẽ được gia đình chuyển sang thờ cúng ở bàn thờ dành cho những người đã khuất.
“Tuy đời sống ngày càng hiện đại, văn hóa có nhiều nét ảnh hưởng từ người Kinh, nhưng đây vẫn là một tục lệ được người Vân Kiều truyền từ đời này sang đời khác. Điều đó cho thấy rằng, đời sống tâm linh có rất nhiều ý nghĩa đối với bà con đồng bào dân tộc Vân Kiều. Đã có một số nhà nghiên cứu văn hóa lên đây thử tìm hiểu về vấn đề này, tuy nhiên muốn phong tục này được bảo tồn thì cần phải giúp bà con hiểu rõ hơn về ý nghĩa của nó, từ đó duy trì và gìn giữ cho thế hệ sau”, ông Hùng nói về suy nghĩ của mình.
“Trong cuộc sống khi đau ốm bệnh tật hoặc có điều không may mắn thì hiểu rằng thần bổn mạng đang muốn được cúng. Thứ tự sẽ đi từ lễ Chiết Aruôi, Chiết Nơm-nớt và cuối cùng là Chiết Tampa. Đến lễ cúng Chiết Tampa lại chia ra thành nhiều bậc từ lễ vật là 3, 4, 7 con gà và cuối cùng là cúng trâu. Lễ cúng trâu phải mời thầy đến cúng và mời làng cùng dự. Lúc này hồn người sống được đặt lên vị trí cao nhất trên bàn thờ được mọi người tôn trọng, người sống cũng sẽ nhớ về dòng tộc nguồn cội của mình”, ông Hùng cho hay.
Theo Gia đình & xã hội
-
4 giờ trướcTheo quan điểm của luật sư, vụ việc nhóm thanh thiếu niên điều khiển xe máy với tốc độ cao, bấm còi inh ỏi... trên phố Hà Nội, gây tai nạn khiến người đi đường tử vong có dấu hiệu của hành vi đua xe và tổ chức đua xe trái phép, gây rối trật tự công cộng.
-
9 giờ trướcMới đây, trên mạng xã hội lan truyền clip tài xế xe buýt ở TPHCM vừa điều khiển xe vừa sử dụng điện thoại. Ngay khi nhận thông tin, cảnh sát giao thông đã vào cuộc xử lý.
-
9 giờ trướcCơ quan công an tại Đắk Lắk đang xác minh thông tin một nữ shipper bị nam thanh niên đánh đấm túi bụi, cầm rựa dọa chém gây bức xúc dư luận.
-
9 giờ trướcThế Anh, Bình hẹn nhau đến quán karaoke Bình Minh Nhớ ở Hà Nội mua ma tuý để sử dụng. Mỗi người sử dụng 1 viên ma tuý, viên còn lại nghiền ra cho vào cốc bia để cho Ch. uống.
-
11 giờ trướcNhờ sự cảnh giác của nhân viên ngân hàng và lực lượng công an, một phụ nữ ở TP Biên Hòa (Đồng Nai) thoát khỏi bẫy lừa đảo của kẻ gian, suýt mất 380 triệu đồng.
-
11 giờ trướcTại cơ quan công an, nữ sinh N.H.N cho biết, bản thân không nhớ sự việc gì đã diễn ra, lúc tỉnh dậy đã thấy mình trong bệnh viện. Khi nghe bạn kể lại sự việc, N. mới biết mình đã gây tai nạn chết người
-
13 giờ trướcXe khách mất lái, lao vào nhà dân rồi tông gãy trụ viễn thông VNPT, cột đèn chiếu sáng ở huyện Chư Pưh, Gia Lai.
-
14 giờ trướcCông an tỉnh Đồng Nai xử phạt tài xế ô tô khách về hành vi chở 28 học sinh nhưng không có giấy phép lái xe.
-
15 giờ trướcSáng nay (4/11), TAND TPHCM mở phiên xét xử phúc thẩm vụ án Vạn Thịnh Phát giai đoạn 1 để xem xét kháng cáo của bị cáo Trương Mỹ Lan và 47 đồng phạm.
-
15 giờ trướcTrong đơn kháng cáo, bà Trương Mỹ Lan đề nghị cấp phúc thẩm xem xét lại tội danh “Tham ô tài sản” và mức án tử hình đối với mình, đồng thời xin miễn hơn 673 tỷ đồng tiền án phí dân sự sơ thẩm.
-
16 giờ trướcLiên quan đến vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng khiến 1 phụ nữ tử vong tại ngã tư Trần Hưng Đạo - Bà Triệu (Hà Nội), Công an quận Hoàn Kiếm đang điều tra, làm rõ nhóm "quái xế".
-
16 giờ trướcDự báo thời tiết 4/11/2024, khu vực Hà Nội và các tỉnh phía Bắc có mưa vào giờ đi làm buổi sáng, trời rét. Trong gần như suốt cả tuần này, Miền Bắc sẽ mưa nhiều.
-
1 ngày trướcCơ quan chức năng Bình Thuận đang xác minh thi thể kẹt trong chân kè chắn sóng được phát hiện tại đảo Phú Quý, nghi là nam du khách chèo Sup hôm 26/10.
-
1 ngày trướcThạch Thị Sóc Sô Khone có chồng nhưng chưa có con. Để được chồng quan tâm và chu cấp, Khone mua bụng bầu giả bằng silicon để “ngụy trang”. Sau đó, cô ta vào bệnh viện bắt cóc trẻ sơ sinh để hợp thức hóa việc sinh con của mình.
-
1 ngày trướcSau tai nạn, xe tải biến dạng phần đầu khiến 2 vợ chồng tài xế kẹt cứng trong cabin. Hàng chục người xúm lại phá cửa xe, giải cứu nạn nhân, đưa đi bệnh viện cấp cứu.
-
1 ngày trướcCơ quan điều tra cáo buộc, Nguyễn Cao Trí đã 5 lần, 7 lượt hối lộ cựu Bí thư Tỉnh uỷ và cựu Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng với tổng số tiền hơn 6 tỷ đồng
-
1 ngày trướcCho doanh nghiệp ứng trước số tiền trên 12 tỷ đồng nhưng không sử dụng để thi công dự án, giám đốc ban quản lý dự án huyện ở Quảng Nam bị khởi tố.
-
1 ngày trướcKhông chịu theo mẹ về ngoại, bé trai 3 tuổi khóc lóc gọi bố suốt dọc đường. Thấy vậy, người dân nghĩ bé bị bắt cóc nên ập đến bắt giữ người mẹ, bàn giao cho công an.
-
1 ngày trướcDự báo thời tiết 3/11/2024, Bắc Bộ đón không khí lạnh tăng cường, trời chuyển rét. Trong khi đó, khu vực Trung Bộ có mưa vừa, mưa to, cục bộ có nơi mưa rất to kèm theo giông, lốc, sét.
-
2 ngày trướcĐối tượng Đỗ Văn Hòa khai nhận từng là sinh viên nhưng đã nghỉ học, làm nghề tự do trước khi vướng vào ma túy.
Tin tức mới nhất
-
5 giờ trước
Hay nhất 2sao
-
8 ngày trước