Người phụ nữ khám phá ra ADN và bi kịch bị lịch sử lãng quên

Rosalind Franklin sinh ra ở London, Anh, năm 1920, trong một gia đình Do Thái giàu có. Cha bà là chủ ngân hàng, mẹ là thành viên phong trào quyền bầu cử của phụ nữ Anh.

Ngay từ khi còn nhỏ, Franklin đã quan tâm và thể hiện năng lực xuất chúng trong lĩnh vực khoa học và toán học.

Rosalind Franklin

Franklin theo học trường St. Paul, trường toàn nữ sinh chú trọng khoa học và toán học. Sau đó, bà tiếp tục học Đại học Newnham (thuộc Đại học Cambridge) và lấy bằng Khoa học tự nhiên, năm 1941.

Franklin nhận được học bổng theo học tại Laboratoire Central des Services Chimiques de l'Etat ở Paris (Pháp). Tại đây, bà tập trung nghiên cứu về tính hóa vật lý của than

Tấm hình X quang về ADN đầu tiên

Năm 1946, Franklin trở lại Anh làm cộng tác viên nghiên cứu tại King's College London, nơi bà bắt đầu nghiên cứu về tia X quang. 

Franklin nhanh chóng khẳng định là một nhà tinh thể học tia X lành nghề và có những đóng góp đáng kể cho lĩnh vực này.

Bà đã nghiên cứu cấu trúc của các phân tử hữu cơ khác nhau, bao gồm cấu trúc của virus khảm thuốc lá. Đây là loại virus đầu tiên được nghiên cứu bằng phương pháp tinh thể học tia X.

Rosalind Franklin thể hiện sự xuất chúng từ bé thơ

Năm 1951, Franklin được giao nhiệm vụ nghiên cứu cấu trúc của ADN - phân tử di truyền mang các hướng dẫn cho sự phát triển và chức năng của tất cả các sinh vật sống.

Cấu trúc của ADN từng là chủ đề của nhiều suy đoán, nhưng bản chất chính xác của nó vẫn chưa được biết.

Franklin nghiên cứu cấu trúc ADN với tinh thần nghiêm túc đặc trưng và tỉ mẩn đến từng chi tiết. Bà đã dành nhiều tháng để tinh chế và chuẩn bị các mẫu sợi ADN chất lượng cao, sau đó đưa vào tinh thể học tia X. 

“Photo 51” được Rosalind chụp lại hình dạng của ADN bằng máy tia X

Những nỗ lực của Franklin đã được đền đáp. Bà đã thu được một mẫu nhiễu xạ có độ phân giải cao cung cấp thông tin chính về cấu trúc của phân tử ADN.

Bức ảnh được đặt biệt danh Photo 51 hay Photograph n°51 (bức ảnh số 51) đặt nền móng quyết định trong việc xác định cấu trúc của ADN.

Sự tôn vinh muộn màng

Thời bấy giờ, trong khi 2 nhà sinh học khác là Francis Crick và James Watson đang cố gắng xây dựng một mô hình lý thuyết của ADN nhưng bất thành, Franklin đã cho họ xem tấm hình số 51 của bà cùng với bản tóm tắt nghiên cứu chưa được công bố.

Năm 1953, 2 nhà khoa học xuất bản nghiên cứu về cấu trúc xoắn kép của ADN dựa phần lớn vào dữ liệu của Franklin. Họ không thừa nhận những đóng góp của bà trong bài báo mà chỉ chú thích nhỏ về việc tham khảo tư liệu “chưa được xuất bản” của bà.

Công trình đã giúp Watson và Crick nhận giải thưởng Nobel Y Sinh vào năm 1962. Franklin bị cướp công.

Trong một chuyến công tác đến Mỹ, Franklin nhận ra mình không thể mặc váy do có u sưng to ở bụng. Bà được chẩn đoán có 2 khối u và phải tiến hành phẫu thuật. 

Ngay cả trong quá trình điều trị ung thư, Franklin vẫn tiếp tục làm việc. Bà cùng nhóm cộng tác tiếp tục có nhiều cống hiến, đặc biệt là khám phá ra virus gây bệnh khảm trên cây thuốc lá và virus gây bệnh bại liệt.

Năm 1958, bà qua đời ở tuổi 37 do viêm cuống phổi, ung thư biểu bì và ung thư buồng trứng. Việc tiếp xúc thường xuyên với tia X được xem là nguyên nhân gây ra các căn bệnh này.

Mãi những năm gần đây, bà mới được vinh danh là người phụ nữ tiên phong với những cống hiến vượt lên trên chủ nghĩa phân biệt giới tính trong khoa học đương thời.

Năm 2018, tên bà được đặt cho Viện nghiên cứu Rosalind Franklin chuyên về y học trực thuộc Chính phủ Vương quốc Anh.

Yolo

Việt Nam giành một huy chương vàng Olympic Hóa học quốc tế 2018

Theo Vietnamnet