Tư liệu lịch sử hiếm về nhà tình báo Phạm Ngọc Thảo giữa vòng vây quân thù

Ẩn số trong biến động nội bộ chính quyền Sài Gòn

Trong phim Giữa vòng vây quân thù, Trung tướng Lê Văn Duy - Chính ủy Trường Sĩ quan Lục quân 1 - nhận định trong hai cuộc kháng chiến, các thế hệ cán bộ của trường đã trực tiếp cầm súng tham gia chiến đấu trên khắp các chiến trường và đã có những cống hiến, hy sinh xương máu. Một trong những tấm gương tiêu biểu trong số đó là Đại tá Phạm Ngọc Thảo.

Trong cuốn sách Sự lừa dối hào nhoáng của nhà báo Neil Sheehan, Phạm Ngọc Thảo được nhắc đến như một "nhân vật hoạt động bí mật tài ba và kỳ lạ nhất của chiến tranh Việt Nam".

Phim Giữa vòng vây quân thù truyền tải tới khán giả những cảm xúc chân thực từ nguồn tư liệu và nhân chứng, nhân vật còn lại tới hôm nay.

Phạm Ngọc Thảo sinh năm 1922 tại Long Xuyên, trong một gia đình giàu có, mang quốc tịch Pháp. Tháng 9/1945, thực dân Pháp quay lại xâm lược Nam Bộ, Phạm Ngọc Thảo từ bỏ quốc tịch Pháp để tham gia kháng chiến.

Phạm Ngọc Thảo nằm trong số 12 cán bộ được gửi ra Bắc học Trường Sĩ quan Lục quân Trần Quốc Tuấn. Dấu mốc lớn trong sự nghiệp của ông là nhiệm vụ đặc biệt: ở lại miền Nam, xâm nhập nội bộ chính quyền Việt Nam Cộng hòa để hoạt động tình báo chiến lược. Chỉ trong thời gian ngắn, ông thống nhất được các lực lượng tình báo Nam Bộ.

Đại tá Phạm Ngọc Thảo được bổ nhiệm Tỉnh trưởng tỉnh Kiến Hòa (nay là Bến Tre) vào năm 1958. Ở vị trí này, ông ngăn chặn sự đàn áp phong trào cách mạng, đồng thời tìm cách trả tự do cho nhiều cán bộ bị bắt, cũng lợi dụng đường lối "thân dân" để bảo vệ cơ sở cách mạng.

Những hành động này khiến ông bị hiểu lầm ngay cả trong nội bộ. Người thân trong gia đình không tránh khỏi suy nghĩ ông phản bội lý tưởng.

Dấu mốc lớn trong sự nghiệp của Phạm Ngọc Thảo là nhiệm vụ đặc biệt: ở lại miền Nam, xâm nhập nội bộ chính quyền Việt Nam Cộng hòa để hoạt động tình báo chiến lược.

Từ năm 1960, Phạm Ngọc Thảo được biết đến như một ẩn số trong những biến động nội bộ của chính quyền Sài Gòn và từng bước tạo ra những rạn nứt trong lòng chế độ.

Ông tham gia và đứng sau nhiều cuộc đảo chính, trong đó có cuộc đảo chính ngày 1/11/1963 lật đổ anh em Ngô Đình Diệm. Khi cuộc đảo chính ngày 19/2/1965 không thành công, ông bị chính quyền Sài Gòn tuyên án tử hình và truy nã gắt gao.

Phạm Ngọc Thảo bị bắt vào ngày 16/7/1965 tại một tu viện Thiên Chúa giáo ở Phước Lý. Bị địch tra tấn, ông quyết không khai báo, giữ vững khí tiết của chiến sĩ cộng sản. Ông hy sinh ngày 17/7/1965.

Người đặt lý tưởng dân tộc lên trên hết

Phim Giữa vòng vây quân thù chọn cách tái hiện chân dung nhà tình báo Phạm Ngọc Thảo bằng tư liệu lịch sử xác thực, lời kể từ người thân, đồng đội và cả những nhân chứng từng đối đầu. Tất cả khắc họa hình ảnh Phạm Ngọc Thảo là một chiến sĩ thông minh, tận tụy, luôn đặt lý tưởng dân tộc lên trên hết.

Trung tướng Võ Viết Thanh - nguyên Chủ tịch UBND TPHCM - kể lại cuộc gặp khi Đại tá Phạm Ngọc Thảo giữ chức Tỉnh trưởng.

"Khi còn ở trại giam, tôi nghe giám thị đọc tên mình và yêu cầu dọn quần áo. Lúc đó tôi không mấy băn khoăn, nghĩ rằng bị đày ra Côn Đảo. Nhưng từ trại giam, xe chạy thẳng ra Dinh tỉnh trưởng. Phạm Ngọc Thảo nói Hôm nay qua trả tự do cho em. Nếu sau này còn tiếp tục học văn hóa, gặp khó khăn gì cứ đến qua tạo điều kiện cho", ông Thanh kể.

Đại tá Phạm Ngọc Thảo được nhận định là người đặc biệt, bản lĩnh và kiên định.

TS Hồ Sơn Đài - nguyên Giám đốc Viện Nghiên cứu Đông Nam Bộ - nhận định Phạm Ngọc Thảo làm Tỉnh trưởng tỉnh Kiến Hòa mà không bị chính quyền và quân đội Sài Gòn gây khó dễ. Như vậy, ông phải là một người đặc biệt, có lý tưởng và bản lĩnh kiên định. Ông cũng là người rất giỏi và thông minh, có phẩm chất quyền biến, chủ động.

Đại diện ê-kíp sản xuất phim cho biết mất rất nhiều thời gian để tìm nguồn dữ liệu chính thống, hệ thống lại những thông tin từ nhân chứng, những người từng làm việc với Đại tá Phạm Ngọc Thảo.