5 nữ hoàng dòng nhạc trữ tình quê hương bolero (Phần 2)

Thanh Tuyền – giọng hát chuông vàng khánh ngọc

Nhắc đến danh hiệu Thiên hậu bolero, không ai có thể xứng đáng hơn Thanh Tuyền, khi tên tuổi, phong cách biểu diễn và giọng hát của cô đã trở nên lừng lẫy, ghi dấu mãi mãi với dòng nhạc này.

Là một điển hình của việc hát “sến”, nhưng chính Thanh Tuyền đã trả lời rằng, trong nghệ thuật, việc quan trọng là khán giả tiếp nhận tiếng hát của mình như thế nào, và mỗi dòng nhạc đều có những tầng lớp khán giả khác nhau, nên “sến” hay không sến cô cũng không mảy may quan tâm.

Sở hữu giọng hát với âm sắc bẩm sinh phù hợp với dòng nhạc bolero như được đo ni đóng giày nên với Thanh Tuyền, cô càng hát “sến” bao nhiêu khán giả lại càng mê mẩn bấy nhiêu. Vì cái “sến” của cô không hề giả tạo, gượng ép, cứng nhắc như nhiều ca sĩ sau này, mà vẫn luôn tràn ngập cảm xúc cũng như sự mùi mẫn, đa cảm.

Giống như Thái Thanh, tiếng hát Thanh Tuyền thuộc dạng kén tai nghe, kén khán giả vì nó quá “mùi”, quá “cảm”, ai mới nghe sẽ cảm thấy hơi khó chịu vì chất bi cảm quá lớn của nó. Nhưng nếu đã nghe quen, người nghe sẽ bị nghiện tiếng hát ấy, nghiện chất mùi mẫn ấy, để không dứt ra được. Hai tiếng hát này hệt như một quả sầu riêng, mùi rất nồng, bay rất xa và rất đậm, người không quen thì không thích, nhưng đã quen thì có đắt mấy cũng muốn mua về để thưởng thức cho đặng.

Thanh Tuyền sở hữu chất giọng soprano trữ tình thuần túy (full lirico soprano) cao vun vút với một âm sắc tròn trịa ở quãng trung và vô cùng rực rỡ ở quãng cao.

Thực sự, nếu Thanh Tuyền được rèn giũa theo chuẩn mực thanh nhạc cổ điển phương Tây, cô sẽ vô địch trong số các giọng ca nữ ở Việt Nam. Giọng hát của cô vốn đã thuộc dạng hiếm, bản chất vang lộng sang sảng, mỗi lần cất lên thì như tiếng đại hồng chung, không những vang xa mà còn để lại một dư âm rất lâu trong tai nghe thính giả.

Về âm sắc, nếu liên tưởng qua màu sắc, có thể ví tiếng hát Thanh Tuyền với màu hoàng yến rực rỡ xôn xao ánh nắng chói lòa. Chính nhờ âm sắc tuyệt vời trong một giọng hát vang sang sảng hiếm có mà Thanh Tuyền đã nổi bật hơn hẳn Hương Lan (cũng là một giọng hát giàu âm sắc) khi thu chung CD.

Nhưng tiếc thay, dù được rèn giũa từ nhỏ bởi cặp ca sĩ - nhạc sĩ Mạnh Phát và Minh Diệu, nhưng dường như để phù hợp với thị hiếu của khán giả nên mỗi khi lên cao, Thanh Tuyền lại nhốt sâu tiếng hát vào cuống họng (lối hát bạch thanh), khiến những note cao của cô dù rực rỡ nhưng lại hơi gắt và nhọn hoắc như mũi khoan sâu vào tai khán giả. Đây không phải lối hát đẹp theo chuẩn mực truyền thống, nhưng lại tạo ra chất bolero rất riêng.

Bảo Yến – hiện tượng giọng hát kì lạ bậc nhất

Có thể nói Bảo Yến là một hiện tượng âm nhạc đặc biệt, là ca sĩ hát bolero thành công nhất Việt Nam sau 1975, đánh bật được các tên tuổi đi trước với lối hát rất riêng. Băng nhạc Gò Công phát hành năm 1987 đã trở thành điểm sáng của nhạc Việt lúc đó, len lỏi khắp mọi ngõ ngách từ Nam ra Bắc, được người người, nhà nhà săn đón.

Chưa bàn đến việc thành công ở nhiều dòng nhạc khác nhau bởi chất giọng đa thanh xuất sắc của Bảo Yến, chỉ riêng ở dòng nhạc trữ tình bolero, kể từ khi băng nhạc Gò Công ra đời, đã không một ai xứng tầm để làm đối thủ của cô.

Khác với hầu hết các ca sĩ bolero khác, Bảo Yến lại sở hữu chất giọng trung trầm, âm sắc rất dày, nặng, phát triển rất mạnh ở quãng trầm và quãng trung. Bởi vậy, thay vì hát cao vút bạch thanh theo lối thông thường, cô lại tập trung vào những quãng trầm ấm, đầy đặn, tạo nên một màu sắc bolero rất riêng.


Không những sở hữu một âm sắc đặc trưng, Bảo Yến dường như đã tiếp thu được một phần của nền thanh nhạc châu Âu, nên những nốt cao của cô không hề bị bí theo lối hát bạch thanh trước đây, mà được hát theo kiểu bung hết công lực, tạo nên uy lực lớn, dày, mạnh, khác hẳn những ca sĩ trước đó.
Sinh ra tại vùng miền Trung (Quảng Trị), tiếng hát Bảo Yến mang đậm đặc trưng của phương ngữ nơi đây, đó là phát âm rõ vẫn /s/, /tr/ và /r/. Cô đã thông minh, khéo léo đưa phương ngữ của mình vào dòng nhạc bolero cũng như những dòng nhạc khác, biến nó trở thành đặc trưng riêng ít ai có. Thường thì chỉ có dân ca mới phát âm rõ /r/, /s/, /tr/ nhưng Bảo Yến dù hát nhạc nhẹ hay bolero vẫn phát âm rất chuẩn.

Nhạc sĩ Quốc Dũng đã từng nói về Bảo Yến như sau: "Theo tôi, về phương diện phát âm tiếng Việt, tôi chọn Bảo Yến là người khai phá tuyệt vời. Trước Bảo Yến có nhiều ca sĩ không phân biệt s/x, tr/ch, r/gi,…Bảo Yến phát âm các phụ âm tuyệt đối đúng. Tôi nghĩ các ca sĩ nếu yêu tiếng Việt và muốn người nước ngoài nghe hát có thể học tiếng Việt nên nghiên cứu cách phát âm đó. Bảo Yến hát cũng đúng nhịp, lơi vừa phải, tiết kiệm luyến, không lạm dụng. Khi hát sân khấu, giọng Bảo Yến rất khỏe nhưng khi vào phòng thu hát rất tinh tế. Hát bình thường như đang trò chuyện hay đang tỏ tình. Chỉ luyến láy khi thật cần thiết còn bình thường hát thẳng đuột”.

Các thế hệ ca sĩ bolero sau này như Như Quỳnh, Quang Lê, Hà Vân, Long Nhật, Vân Khánh, Cẩm Ly, Quang Linh… đều hâm mộ Bảo Yến vì cô là người phá đi khái niệm sang hay sến, không ỉ ôi rên rỉ, mà phải rõ chữ và ra đúng cái ngọt ngào của bolero. Nhạc sĩ Hoàng Lương chia sẻ:

“Tròn vành, rõ chữ, thân thiện, truyền cảm, đó là sự khác biệt của giọng ca Bảo Yến. Bảo Yến hát như đọc, nhưng vô cùng sâu lắng, xúc động. Phong cách biểu diễn của cô nhẹ nhàng, nhưng bốc lửa đầy nội lực. Điều căn bản là giọng ca và bản lĩnh. Cho đến bây giờ sau hơn 30 năm, khó có thể tìm lại một giọng ca nào đặc biệt như thế”

Ngoài ra, cách hát bolero của Bảo Yến cũng rất đặc biệt ở chỗ, thay vì hát bạch thanh, cô chuyển sang hát nasal (giọng mũi). Trong thanh nhạc chính thống, việc dùng nasal là không đúng chuẩn, nhưng bằng sự tinh tế, thông minh của mình, Bảo Yến đã kết hợp vô cùng nhuần nhuyễn giữa nasal voice và bolero, tạo nên những ca khúc mùi mẫn, đậm đà cảm xúc, mà vẫn tự nhiên, không quá “sến” như nhiều ca sĩ khác.

Những nữ hoàng bolero, mỗi người một vẻ, ai cũng có phong cách, lối hát và giọng hát riêng, và họ đã cùng nhau làm nên đỉnh cao cho dòng nhạc bình dân này, khiến nó mãi tồn tại trong lòng công chúng.