Chất độc Phenol trong cá nục có hại tới con người ra sao?

Ngày 10/6, Sở Y tế tỉnh Quảng Trị đã có báo cáo gửi UBND tỉnh này kết quả kiểm nghiệm các lô cá tại kho đông lạnh trên địa bàn.


Chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm đã tiến hành lấy 6 mẫu ngẫu nhiên tại kho đông lạnh của một hộ dân ở thị trấn Cửa Tùng, gồm: 1 mẫu cá ngừ, 1 mẫu cá trích, 1 mẫu cá song và 3 mẫu cá nục (1 mẫu đại diện cho 20 tấn cá thu mua trước thời điểm cá chết, 1 mẫu đại diện cho 20 tấn cá thu mua sau thời điểm cá chết 10 ngày, mẫu còn lại của 30 tấn cá thu mua ngay sau thời điểm cá chết).

Kết quả phân tích, kiểm nghiệm cho thấy 5/6 mẫu các chỉ tiêu đều nằm trong giới hạn cho phép. Riêng mẫu cá nục đại diện cho lô hàng thu mua ngay sau thời điểm cá chết đã phát hiện có hàm lượng Phenol 0,037mg/kg. Đây là chất cực độc, tuyệt đối cấm, không được phép có trong thực phẩm, được dùng trong công nghiệp hoá dẻo.

PGS Trần Hồng Côn – Giảng viên khoa hóa học trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết Phenol là hoá chất độc không được sử dụng trong công nghiệp thực phẩm. Phenol cũng là tên riêng của hợp chất cấu tạo bởi nhóm phenyl liên kết với nhóm hiđroxyl, chất tiêu biểu cho các phenol.

PGS Côn cho biết, phenol là một họ chất hoá học có phenol đơn vòng và phenol đa vòng. Nếu trong cá kiểm nghiệm có chất phenol đơn vòng thì tác dụng nguy hiểm ít hơn phenol đa vòng. Phenol đa vòng rất nguy hiểm cho sức khoẻ của con người.

Theo PGS Côn, phenol được dùng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Ví dụ cụ thể trong ngành công nghiệp phenol là nguyên liệu để điều chế nhựa phenol formaldehyde. Từ phenol người ta tổng hợp ra tơ polyamide.

Trong nông nghiệp, phenol điều chế được chất diệt cỏ dại và kích thích tố thực vật 2,4 - D (là muối natri của axit 2,4 điclophenoxiaxetic). Phenol cũng là nguyên liệu để điều chế một số phẩm nhuộm, thuốc nổ (axit picric).

Do có tính diệt khuẩn nên phenol được dùng để trực tiếp làm chất sát trùng, tẩy uế, hoặc để điều chế các chất diệt nấm mốc (ortho - và para - nitrophenol…)

Các nhà khoa học đã chứng minh phenol có thể gây ra tổn thương cấu trúc não bộ. Tăng động, tăng hung hãn, suy giảm khả năng học tập; Dậy thì sớm, kích thích sự phát triển tuyến vú, rối loạn chu kỳ sinh sản, bất thường buồng trứng, vô sinh.

Kích thích những tế bào ung thư tiền liệt tuyến. Tăng kích thước tiền liệt tuyến, giảm sản xuất tinh trùng. Biến đổi chức năng miễn dịch và đái đường loại 2, béo phì.

Phenol đi vào trong cơ thể người chủ yếu thông qua ăn uống, bao gồm có ăn và uống thực phẩm, nước bị ô nhiễm chất này. Vấn đề là phenol cực kỳ dễ hòa tan vào trong các loại thực phẩm, và một khi đã vào được cơ thể thì sẽ rất khó để đẩy ra ngoài.

Trao đổi với chúng tôi, TS Nguyễn Thanh Phong – Cục trưởng Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế cho biết kết quả xét nghiệm ở Quảng Trị là theo chỉ đạo của Cục An toàn thực phẩm kiểm nghiệm các mẫu cá từ giữa tháng 4 khi có hiện tượng cá biển chết ở miền Trung.

Chỉ đạo bằng văn bản cũng nêu rõ nếu mẫu nào địa phương có thể kiểm nghiệm được thì kiểm nghiệm còn mẫu nào vượt quá thì địa phương có thể gửi ra trung ương theo đúng luật An toàn thực phẩm.

Ông Phong cho biết thêm hiện nay Cục vẫn chưa nhận được báo của tỉnh Quảng Trị về vấn đề cá nục bị nhiễm phenol này. Bản thân ông Phong khi nhận được thông tin đã chủ động gọi điện xác minh nhưng vẫn chưa liên lạc được.