Virus Zika có khả năng biến thể nguy hiểm như thế nào?

Zika đã biến thể ngày càng nguy hiểm hơn

Phát hiện mới cho rằng Zika có thể gây tê liệt và tàn tật vĩnh viễn ở người. Đồng thời, các nhà khoa học cũng quan tâm về cách mà dịch Zika đang lan rộng mà không ai nhận ra trước đó dù đã từng có vài đợt dịch bệnh ở những vùng sâu, vùng xa. Họ nghi ngờ rằng những căn bệnh này là bằng chứng cho thấy virus này đã tiến hóa ngày càng nguy hiểm hơn.


Virus Zika đã tiến hóa từ một chủng virus châu Phi thành một chủng gây đại dịch. Dịch Zika được phát hiện đầu tiên ở Brazil năm ngoái và đã lan khắp châu Mỹ. Có liên hệ tới hàng ngàn ca đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh, buộc Tổ chức Y tế Thế giới phải tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu.

Những nghi ngờ rằng virus Zika tác động trực tiếp lên tế bào thần kinh bắt đầu với những khám nghiệm trên tử thi trẻ sơ sinh tử vong hoặc bị phá bỏ, cho thấy virus này tự nhân bản trong mô não. Ngoài chứng đầu nhỏ, các nhà khoa học còn phát hiện những bất thường khác liên quan đến Zika, bao gồm thai chết lưu, suy nhau thai, thai nhi chậm phát triển, hệ thống thần kinh trung ương bị thương tổn.

Các bác sĩ cũng lo lắng rằng thai nhi tiếp xúc với Zika có thể còn bị ảnh hưởng tiềm ẩn, ví dụ như thiếu khả năng học tập. Loại virus này độc hại đến mức gây bệnh đầu nhỏ ở người nên có thể còn có những tác hại khác chưa được phát hiện ra.

Zika được phát hiện lần đầu tiên trong rừng Uganda vào năm 1947, thầm lặng lan truyền khắp châu Phi và châu Á, gây những căn bệnh hiếm gặp với triệu chứng nhẹ.

Vào đợt dịch năm 2013 tại French Polynesia, các nhà khoa học phát hiện ra sự liên hệ của nó với chứng tê liệt Guillain-Barre cùng vài triệu chứng thần kinh khác. Chứng tê liệt Guillain-Barre là một tình trạng hiếm gặp, có thể gây yếu cơ bắp, gây tê liệt tạm thời, bệnh nhân thường phải dùng mặt nạ thở.

Trong đợt dịch Zika, chừng 32.000 người ở French Polynesia bị nhiễm, 42 người bị chứng Guillain-Barre, gấp 20 lần số lượng bị hội chứng này trong 4 năm trước đó. Ngoài ra còn có 32 bệnh nhân bị các rối loạn thần kinh khác, bao gồm viêm não, viêm não màng não, viêm tủy và liệt mặt.

Guillain-Barre là một rối loạn tự miễn, khi cơ thể tự tấn công chính mình sau khi bị nhiệm trùng. Phát hiện mới còn cho thấy nhiễm trùng não và tủy sống còn có nguyên nhân khác là một sự tấn công trực tiếp vào tế bào thần kinh. Điều này khiến các nhà khoa học nghĩ đến khả năng Zika cũng có thể nhiễm vào tế bào thần kinh ở người lớn.

Virus Zika có liên quan đến chứng rối loạn thần kinh

Trong báo cáo y khoa tháng trước, các bác sĩ đã báo cáo về hai chứng bệnh thần kinh có thể do Zika gây ra, bao gồm viêm màng não, nhiễm trùng não và tủy sống ở một người đàn ông 81 tuổi bị nhiễm Zika tại Paris. Một cô bé 15 tuổi khác cũng bị nhiễm trùng tủy sống gây tê liệt khi bị mắc Zika.


Trong báo cáo gần đây, nhà nghiên cứu của WHO cho rằng Zika "có vẻ đã thay đổi tính chất", cho rằng virus này đã chuyển đổi từ một chứng viêm nhiễm nhẹ đến tạo thành "một dịch lớn có liên quan đến nhiều chứng bệnh thần kinh".

Các nhà khoa học nghiên cứu Zika ở Brazil đang báo cáo về những chứng rối loạn thần kinh tương tự như đã thấy ở French Polynesia. Từ tháng 1 đến tháng 7-2015, bệnh nhân bị chứng Guillain-Barre đã tăng vọt. Tại Salvador có chừng 50 ca bệnh và trên khắp Brazil, các bác sĩ đã thấy những biểu hiện bệnh thần kinh kỳ lạ, không điển hình. Những người bị Zika cũng có các vấn đề thần kinh khác, bao gồm viêm não cấp tính. Các bệnh nhân khác thì bị ngứa ran, đau nhức hoặc có cảm giác bị phỏng, đây là dấu hiệu của tổn thương thần kinh ngoại vi.

Đã có 11 quốc gia và lãnh thổ khác cũng báo cáo về hàng trăm trường hợp bị hội chứng Guillain-Barre liên quan đến Zika. Tại Brazil, số người bị Guillain-Barre tăng 19% vào năm ngoái. Ở Salvador, chỉ trong 6 tuần dịch Zika đã có 118 ca bị hội chứng Guillain-Barre. Dịch Zika ở Colombia vào tháng 10-2015 cũng đi liền với 85 ca bị Guillain-Barre. Tất cả đều tăng vọt so với con số bệnh nhân hàng năm.

Những chứng cứ cho thấy tác hại của Zika có thể còn đa dạng và nguy hiểm hơn, đã đem thêm áp lực lên các quốc gia, buộc mọi người phải có các biện pháp phòng, chống muỗi và ngăn ngừa bệnh này lan rộng, đồng thời cần chăm sóc tốt hơn cho các bệnh nhân, cảnh giác với các biến chứng có thể xảy ra.