Hết lạm dụng “diva”, lại lạm dụng “siêu mẫu”

Trong khi công chúng vẫn đang tranh cãi chưa hồi kết về việc lạm dụng diva, divo, ông hoàng, bà hoàng, nữ hoàng âm nhạc tại Việt Nam thì cuộc thi Siêu mẫu 2015 diễn ra như phát súng báo hiệu tình trạng hỗn loạn danh xưng ở toàn ngành giải trí – nghệ thuật.

Siêu mẫu là gì?

Khái niệm siêu mẫu (supermodel) được Gianni Versace định danh vào năm 1991 khi ông đưa 4 người mẫu nữ hàng đầu khi ấy là Naomi Campbell, Christy Turlington, Cindy Crawford, Linda Evangelista dắt tay nhau bước trên sàn catwalk.


Nhà thiết kế huyền thoại lần đầu tiên gọi họ là siêu mẫu và mở màn cho kỉ nguyên quyền lực của những người mẫu nữ đứng đầu ngành công nghiệp thời trang.

Theo đó, siêu mẫu tương đương với diva trong âm nhạc, là một người mẫu đạt đến đỉnh cao nhất trong thế giới thời trang, có ngoại hình đặc biệt, thần thái hiếm có cùng rất nhiều tài năng thiên phú về nghề người mẫu. Quan trọng hơn cả là những đóng góp, tầm ảnh hưởng to lớn của họ với thế hệ người mẫu sau này.


Hơn 20 năm qua chỉ duy nhất 6 người mẫu được đông đảo công chúng lẫn giới chuyên môn công nhận danh xưng này là Claudia Schiffer, Cindy Crawford, Linda Evangelista, Christy Turlington, Naomi Campbell và Kate Moss.

Ngay cả những người mẫu hàng đầu cùng thời với họ như Helena Christensen, Eva Herzigova, Tyra Banks, Carla Bruni, Stephanie Seymour… cũng họa hoằn lắm mới được gọi là siêu mẫu một cách dè chừng.

Thế hệ người mẫu sau này có rất ít người được gọi là siêu mẫu. Dù đâu đó vẫn có một số người được vinh danh, xưng tụng như Gisele Bundchen, Karile Kloss… nhờ tài năng và đóng góp của họ, nhưng không chính thức trên toàn thể công chúng như 6 siêu mẫu trên.

Thế nào là chuẩn của một siêu mẫu?

Không có ai đặt ra quy chuẩn xác đáng về một siêu mẫu, nhưng có thể lấy 6 siêu mẫu trên làm tiêu chuẩn để so sánh.

Họ là những người mẫu có ngoại hình trời phú, đẹp một cách tự nhiên, đẹp hoàn thiện mọi đường nét, nổi bật đến tỏa sáng mỗi khi xuất hiện, nhưng lại không hề lấn át trang phục.


Họ sở hữu kĩ năng catwalk bậc thầy, vừa chuẩn mực lại vừa có phong cách, dấu ấn riêng. Chẳng hạn, Naomi nổi tiếng với những bước catwalk như một linh miêu, Kate Moss gây ấn tượng với cách walk uyển chuyển nhẹ như không, Claudia lại walk theo phong cách quý tộc cổ điển… Những đường walk của họ nổi bật giữa trăm ngàn người mẫu khác, không ai bắt chước được, nhưng lại không hề lạc lõng, xa rời trang phục mà vẫn tôn lên ý tưởng của nhà thiết kế.

Họ có thần thái (ánh mắt, biểu cảm, cử chỉ) của những nữ thần, tạo nên đẳng cấp cao nhất của một người mẫu. Chẳng hạn, đôi mắt của Linda Evangelista, bờ môi của Claudia Schiffer hay biểu cảm của Kate Moss đã trở thành biểu tượng của làng thời trang.


Họ sở hữu hàng trăm hợp đồng quảng cáo, đại diện trị giá triệu đô với những nhãn hiệu, tạp chí hàng đầu thế giới, là con cưng của các nhà thiết kế thời trang danh tiếng nhất. Ở thời hoàng kim của 6 siêu mẫu, họ luôn đứng vào vị trí vedette trong mọi show diễn của mọi thương hiệu cao cấp nhất như Chanel, Dior, Versace, Yves Saint Laurent, Valentino, D&G, Gucci, Vivienne Westwood, CK, Anna Sui…

Với họ, thời trang không chỉ là thương mại mà còn là nghệ thuật.


Họ tạo ra những cuộc cách mạng thời trang, ảnh hưởng mạnh mẽ đến giới người mẫu. Chẳng hạn, Naomi Campbell mở đường cho nhiều thế hệ người mẫu da màu, hay Kate Moss tiên phong cho kiểu người mẫu siêu gầy ngày nay.

Cả thế giới biết đến họ, tên tuổi của họ không thua kém gì những nhân vật hàng đầu khác trong âm nhạc hay điện ảnh.

Họ là thước đo của một người mẫu, là hào quang mà người mẫu nào cũng muốn đạt tới.


Việt Nam có siêu mẫu không?

Nhìn nhận một cách nghiêm túc, nếu xét theo 6 người mẫu trên, Việt Nam chắc chắn không có siêu mẫu. Ngay cả trên thế giới hiện nay, người ta vẫn rất dè chừng khi gọi tên siêu mẫu với những người mẫu hàng đầu.

Tuy nhiên, có thể giới hạn thành siêu mẫu của từng đất nước như đã làm với từ diva. Theo bà Nguyễn Thị Thúy Nga – tổng giám đốc Elite Việt Nam, chỉ có hai người mẫu xứng đáng với danh xưng siêu mẫu Việt Nam là Thanh Hằng và Hà Anh. Bà cũng nói rõ về danh xưng siêu mẫu ở Việt Nam: “Siêu mẫu ở Việt Nam giống như diva ca nhạc vậy. Không có đơn vị hay tổ chức nào đặt ra tiêu chuẩn cho danh xưng siêu mẫu cả. Người được gọi là siêu mẫu phải khẳng định mình qua thời gian và được người trong giới cũng như khán giả thừa nhận”.


Nhưng trên thực tế, Việt Nam lại có cả trăm siêu mẫu khác nhau, từ siêu mẫu có tiếng đến siêu mẫu vô danh?

Nếu gõ từ siêu mẫu lên trang Google, bạn sẽ kiếm được vô số kết quả về siêu mẫu A, siêu mẫu B… siêu mẫu mũ n… mà hầu như chưa bao giờ nghe tên.

Có những người nổi tiếng nhờ đóng phim hay ca hát hơn, vẫn được gọi là siêu mẫu.
Có những người nổi tiếng nhờ mạng xã hội, cũng là siêu mẫu.
Có những người từ hot girl, hot boy, đùng một cái nhảy lên siêu mẫu.
Có những người đoạt giải, hay thậm chí chỉ là tham gia một cuộc thi sắc đẹp, cũng là siêu mẫu.
Có những người cả đời chẳng đi lên sàn catwalk lần nào, chỉ chụp vài bức ảnh cho tạp chí, cũng thành siêu mẫu.
Có những người nổi tiếng nhờ scandal, đời tư, trò lố, cũng nghiễm nhiên được gọi là siêu mẫu.


Như vậy, siêu mẫu ở Việt Nam muôn hình vạn trạng, ai cũng có thể là siêu mẫu. Nếu diva bị dạm dụng 1 thì siêu mẫu phải bị lạm dụng gấp 100 lần.

Siêu mẫu ở Việt Nam dường như đã quá xa rời với nghệ thuật thời trang, để gắn với danh tiếng, scandal, báo chí, hay những hình thức kiếm tiền khác nhau.

Chẳng ở đâu như Việt Nam, các hoa hậu, hoa khôi có thể làm vedette trên sàn catwalk vì có chút tiếng tăm, còn người mẫu thì khoe vóc dáng, khoe bản thân hơn là thể hiện trang phục.


Và cũng thật lạ lùng khi duy nhất ở Việt Nam, có hẳn một cuộc thi mang tên Siêu mẫu dành cho mọi người mẫu từ chuyên nghiệp tới không chuyên.

Nếu ở nước ngoài, siêu mẫu là đỉnh cao nhất mà mọi người mẫu hàng đầu muốn vươn tới thì ở Việt Nam, chỉ cần chiến thắng trong một cuộc thi là nghiễm nhiên mang danh siêu mẫu.

Điều này rất giống với việc một tờ báo từng gây tranh cãi và bị phản đối khi phát động cuộc bình chọn “Diva thế hệ mới” vào năm 2005.

Về những cuộc thi kiểu như vậy, bà Nguyễn Thị Thúy Nga đã từng thẳng thắn phản đối: “Thực ra ở Việt Nam, thậm chí cả thế giới cũng chưa có cuộc thi nào là cuộc thi Siêu mẫu cả. Vì thi siêu mẫu phải là người mẫu có đẳng cấp thi với nhau, như vậy mới tìm được siêu mẫu đích thực.

Hiện nay trên thế giới chỉ có một cuộc thi tim kiếm người mẫu uy tín và lâu đời nhất là Elite Model Look. Nhưng đây cũng chỉ là cuộc thi tìm kiếm người mẫu chứ không phải siêu mẫu. Còn ở Việt Nam, các cuộc thi siêu mẫu lại có cả những người chưa từng làm người mẫu. Vậy làm sao có thể gọi là tìm siêu mẫu được?”.


Chính sự dễ dãi, lạm dụng ngôn từ của báo chí, truyền thông cũng như những người kinh doanh thời trang đã không những đánh mất giá trị của mỹ từ đẹp này, mà còn làm thui chột nhiều thế hệ người mẫu cũng như nhận thức của công chúng. Nhắc tới siêu mẫu ở Việt Nam, khán giả cùng lắm chỉ biết họ là người nổi tiếng, chứ chẳng nhớ nổi họ làm được gì trong ngành thời trang.

Bởi vậy mới có chuyện, một người được gọi là siêu mẫu, nhưng lại không biết cách catwalk thế nào, chụp bức ảnh thời trang ra sao. Hay lại có những người, vì mang danh siêu mẫu mà tự ý đi một mình một kiểu trên sàn catwalk, làm những động tác thừa thãi, lạc quẻ với concept, bức tử trang phục chỉ để chứng minh đẳng cấp siêu mẫu.

Điểm sáng của người mẫu Việt Nam

Hiện nay, chúng ta đã bước đầu có những người mẫu chuyên nghiệp như Hoàng Thùy, Trang Khiếu, Tuyết Lan bước ra từ cuộc thi Next top Model được rèn luyện rất kỹ càng và bài bản. Họ đã biết tự tin sải bước trên sàn catwalk thế giới và nghiêm túc với nghề.


Nhưng bên cạnh đó, việc lạm dụng danh xưng vẫn tiếp tục diễn ra, từ báo chí tới những cuộc thi lớn, khiến nghề người mẫu vẫn bị “hạ giá”, thiếu tôn trọng, thiếu nghiêm túc. Rất mong truyền thông và những người làm nghề trân trọng nghề người mẫu hơn nữa từ việc dùng danh xưng, từ ngữ.